การเจริญเติบโตของต้นมะนาวในแต่ละฤดูจะแตกต่างกันชัดเจน เพราะมะนาวเป็นพืชที่ตอบสนองต่อแสง อุณหภูมิ และน้ำอย่างมาก การเข้าใจวงจรการเจริญเติบโตตามฤดูจะช่วยให้เราจัดการ ตัดแต่งกิ่ง–ให้ปุ๋ย–เร่งดอก–ป้องกันโรค ได้ตรงจุด

1. ฤดูฝน (พฤษภาคม–ตุลาคม)

“ฤดูฟื้นฟูและแตกยอดอย่างรวดเร็ว”

ลักษณะเด่น:

• น้ำเพียงพอ → รากดูดอาหารดี

• ต้นแตกยอดใหม่ได้ต่อเนื่อง

• ใบอ่อนออกจำนวนมาก

• สะสมอาหารในใบ-ลำต้น

ความเสี่ยง:

• โรครากเน่า โคนเน่า / ใบจุด / แคงเกอร์

• เพลี้ยไฟ–ไรขาวมักเกาะยอดอ่อน

• ถ้าน้ำขัง → รากจะเน่าและต้นชะงัก

แนวทางดูแล:

• เน้นพรวนดิน + คลุมโคน → กระตุ้นราก

• พ่นธาตุรอง + ฮอร์โมนธรรมชาติกระตุ้นยอด

• ควบคุมโรคแมลงด้วยสมุนไพร / ชีวภัณฑ์

• ใส่ปุ๋ยอินทรีย์เดือนละ 1–2 ครั้ง

2. ฤดูหนาว (พฤศจิกายน–มกราคม)

“ฤดูชะลอการเจริญเติบโต สะสมอาหาร”

ลักษณะเด่น:

• ยอดใหม่ลดลง แตกช้าลง

• ใบเริ่มแก่ → สะสมอาหาร

• ถ้าต้นสมบูรณ์จะเริ่มมี “ดอกจิ๋ว” ซ่อนใต้ใบ

ความเสี่ยง:

• อากาศเย็น–ลมแรง → ใบร่วง

• ถ้าอดน้ำหรืออาหาร → ยอดจะหยุดนิ่ง

• เพลี้ยแป้งและเชื้อราบางชนิดเริ่มระบาด

แนวทางดูแล:

• ลดปุ๋ยไนโตรเจน → เพิ่มปุ๋ยสะสมอาหาร (8-24-24)

• รดน้ำพอชื้น อย่าให้แฉะ

• เน้นเสริมแคลเซียม-โบรอน + ธาตุรองทางใบ

• เตรียมต้นให้พร้อมสำหรับเร่งดอก

3. ฤดูแล้ง (กุมภาพันธ์–เมษายน)

“ฤดูเร่งดอก–ติดผล”

ลักษณะเด่น:

• ถ้าได้สะสมอาหารมาก่อน → ต้นพร้อมออกดอก

• ใช้เทคนิคงดน้ำ 7–15 วัน → กระตุ้นออกดอก

• เริ่มติดผลเล็ก → ต้องการน้ำ–อาหารต่อเนื่อง

ความเสี่ยง:

• ต้นโทรมไว หากเร่งดอกมากเกินไป

• ร้อนจัด → ดอกร่วง ผลร่วง

• เพลี้ยไฟทำลายดอก–ยอด

แนวทางดูแล:

• ใช้สูตรเร่งดอก (0-52-34, 13-0-45) + ฮอร์โมนไข่

• ให้น้ำสลับหยุด → กระตุ้นดอกอย่างมีจังหวะ

• พ่นแคลเซียม + โบรอน กันดอกร่วง

• หลังติดผล → เร่งใบชุดใหม่ด้วย 25-7-7

สรุปตารางการเจริญเติบโตของมะนาวในแต่ละฤดู

ถ้าดูแลถูกช่วง:

• ฤดูฝน = พุ่มแน่น + แตกยอด

• ฤดูหนาว = เตรียมพร้อมเร่งดอก

• ฤดูแล้ง = ดอกออกมาก ติดผลดี

15 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร