กระบวนการสลายคาร์โบไฮเดรต (Carbohydrate catabolism) คือกระบวนการที่สิ่งมีชีวิตสลายคาร์โบไฮเดรต เช่น กลูโคส (C₆H₁₂O₆) เพื่อเปลี่ยนพลังงานเคมีในพันธะของมันให้กลายเป็นพลังงานที่เซลล์ใช้ได้ (ATP) พร้อมสร้างน้ำและคาร์บอนไดออกไซด์เป็นของเสีย

สำหรับรากมะนาว (และพืชทั่วไป) กระบวนการนี้ใช้หลักการเดียวกับสิ่งมีชีวิตที่ใช้ออกซิเจน (Aerobic respiration) และมี 3 ขั้นตอนหลัก

1. ไกลโคไลซิส (Glycolysis)

ที่เกิด: ไซโทพลาสซึมของเซลล์ราก

กระบวนการ:

• กลูโคส (6 คาร์บอน) แตกเป็น ไพรูเวต (Pyruvate) 2 โมเลกุล (3 คาร์บอนต่อโมเลกุล)

• ได้ ATP 2 โมเลกุล และ NADH 2 โมเลกุล

• ไม่ต้องใช้ออกซิเจน (แต่ถ้ามี O₂ ขั้นตอนต่อไปจะดำเนินได้เต็มที่)

2. วัฏจักรเครบส์ (Krebs Cycle / Citric Acid Cycle)

ที่เกิด: ไมโทคอนเดรียของเซลล์ราก

กระบวนการ:

• ไพรูเวต เปลี่ยนเป็น Acetyl-CoA เข้าวัฏจักรเครบส์

• ได้ CO₂ (ของเสีย), ATP, และพลังงานในรูป NADH และ FADH₂

• ต้องใช้ออกซิเจน เพราะต้องมีขั้นตอนถัดไปคือการถ่ายอิเล็กตรอน

3. การถ่ายโอนอิเล็กตรอนและการสร้าง ATP (Electron Transport Chain, ETC)

ที่เกิด: เยื่อหุ้มชั้นในของไมโทคอนเดรีย

กระบวนการ:

• NADH และ FADH₂ ส่งอิเล็กตรอนเข้าสู่ระบบลำเลียงอิเล็กตรอน

• ออกซิเจนทำหน้าที่เป็นตัวรับอิเล็กตรอนตัวสุดท้าย รวมกับ H⁺ เกิดเป็น H₂O

• กระบวนการนี้ปั๊มโปรตอนและสร้าง ATP ได้มาก (ประมาณ 32-34 โมเลกุลต่อกลูโคส)

26 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร