หญ้าแห้วหมู

หญ้าแห้วหมู (Cyperus rotundus L.) เป็นวัชพืชที่ขึ้นชื่อว่ากำจัดยากที่สุดชนิดหนึ่งในสวนมะนาวและพื้นที่เกษตร เพราะมีทั้ง หัวใต้ดิน (tuber) และ หัวต่อ (rhizome) ที่ซ่อนอยู่ลึกในดิน สามารถแตกหน่อใหม่ได้แม้ขุดถอนไม่หมด

1. ลักษณะสำคัญ

• วงศ์: Cyperaceae (วงศ์กก)

• ลำต้นเหนือดิน: ตั้งตรง สูง 10–40 ซม.

• ใบ: เรียวยาว สีเขียวเข้ม ออกเป็นกระจุกจากโคนต้น

• ช่อดอก: สีม่วงหรือน้ำตาล ออกที่ปลายยอด

• ระบบราก: มีหัวใต้ดินกลมสีน้ำตาลเข้ม (หัวแห้ว) และมีหัวต่อที่งอกแผ่เป็นร่างแห

2. จุดเด่นที่ทำให้กำจัดยาก

• หัวใต้ดินสะสมอาหารสูง สามารถงอกใหม่ได้หลายครั้งแม้ไม่มีใบ

• หัวต่อแตกแขนง แพร่กระจายรวดเร็วในดิน

• ทนต่อความแห้งแล้งและน้ำท่วม

• สารเคมีทั่วไปกำจัดไม่ถึงหัว ถ้าใช้ไม่ถูกวิธี หญ้าจะฟื้นตัวได้ในไม่กี่สัปดาห์

3. ผลกระทบในสวนมะนาว

• แย่งน้ำและธาตุอาหารจากต้นมะนาว

• รากมะนาวต้องแข่งขันพื้นที่กับหัวแห้วหมู ทำให้ระบบรากพืชหลักแผ่ขยายยาก

• ถ้าขึ้นหนาแน่น จะบังแสงและลดการระบายอากาศใต้ทรงพุ่ม

4. วิธีจัดการ

ก.) เชิงกล (Mechanical control)

• ขุดหัวออกให้หมด: ต้องขุดลึก 15–30 ซม. และเก็บหัวทุกหัว

• คลุมดินหนา: ใช้พลาสติกดำหรือฟางหนา ๆ ปิดตัดแสงต่อเนื่อง 2–3 เดือน

ข.) เคมี (Chemical control)

• ใช้ สารดูดซึมถึงรากและหัว เช่น ไกลโฟเสต (glyphosate) หรือฮาลอสัลฟูรอน (halosulfuron-methyl)

• พ่นในระยะใบสมบูรณ์เพื่อให้สารซึมลงหัว

• ระวังอย่าให้ละอองพ่นโดนใบมะนาว

ค.) เชิงชีวภาพ (Biological control)

• มีการศึกษาว่าเชื้อรา Fusarium oxysporum บางสายพันธุ์สามารถทำให้หัวแห้วหมูเน่า แต่ยังไม่แพร่หลายเชิงพาณิชย์

5. กลยุทธ์แบบผสม

• ขุดหัวใหญ่และหัวต่อให้หมดในรอบแรก

• คลุมดินหรือใช้พืชคลุม (ปอเทือง, ถั่วพร้า) เพื่อลดการงอก

• พ่นสารกำจัดในระยะใบเต็มถ้าพบการงอกซ้ำ

• ทำซ้ำหลายรอบจนกว่าธาตุอาหารในหัวจะหมด

16 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร