ความตึงผิวของน้ำ (surface tension) มีผลโดยตรงต่อ การซึมเข้าสู่ใบมะนาว เพราะผิวใบของมะนาว โดยเฉพาะใบแก่ จะมี ชั้นเคลือบไข (cuticle) และ ชั้นแวกซ์ (wax layer) ที่ไม่ชอบน้ำ ทำให้หยดน้ำรวมตัวเป็นเม็ดกลมบนใบแทนที่จะกระจายออก

1. ความตึงผิวของน้ำปกติ

• น้ำบริสุทธิ์มีความตึงผิวสูง ≈ 72 mN/m ที่ 25°C

• ความตึงผิวสูงนี้ทำให้หยดน้ำคงรูปร่างเป็นเม็ด (contact angle สูง) และไม่สามารถซึมผ่านผิวใบได้ง่าย

• บนใบมะนาว หยดน้ำจะ เกาะบนผิวใบ และระเหยไปโดยไม่ซึมเข้าเนื้อเยื่อ

2. กลไกการซึมผ่านผิวใบ

สารละลายที่พ่นลงใบ สามารถเข้าสู่ใบมะนาวได้ 3 ทางหลัก

1. ผ่านปากใบ (stomata) – มีประสิทธิภาพสูงถ้าพ่นช่วงปากใบเปิด (เช้า–เย็น)

2. ผ่านผิวเคลือบใบ (cuticular penetration) – ยากเพราะแวกซ์ไม่ชอบน้ำ

3. ผ่านรอยแตกเล็ก ๆ หรือขนใบ – พบได้น้อยในมะนาว

3. บทบาทของความตึงผิว

ถ้าความตึงผิว สูงเกินไป:

• หยดน้ำรวมตัว ไม่แผ่กระจาย

• พื้นที่สัมผัสกับใบมีน้อย

• การซึมเข้าสู่ผิวใบต่ำ

ถ้าลดความตึงผิวให้ ต่ำลง:

• หยดน้ำแผ่ออก (contact angle ต่ำ)

• ครอบคลุมพื้นที่ใบมากขึ้น

• สารอาหารหรือสารเคมีมีโอกาสสัมผัส cuticle และปากใบมากขึ้น จึงซึมได้ดีขึ้น

4. วิธีลดความตึงผิว

• ใช้ สารจับใบ (surfactant / wetting agent) เช่น สารลดแรงตึงผิวแบบ non-ionic

• ใช้น้ำหมักบางชนิดที่มีกรดไขมันหรือสบู่ธรรมชาติ

• หลีกเลี่ยงน้ำกระด้างมาก เพราะไอออน Ca²⁺, Mg²⁺ จะรบกวนการทำงานของสารลดแรงตึงผิว

5. สำหรับใบมะนาว

• ใบแก่ แวกซ์หนามาก ต้องใช้สารจับใบช่วยจึงจะซึมดี

• ใบอ่อน cuticle บาง ซึมง่ายกว่า แต่ก็ไวต่อการไหม้จากสารเข้มข้น

• ถ้าพ่นธาตุรองหรือปุ๋ยทางใบ ควรลดความตึงผิวเหลือประมาณ 30–35 mN/m เพื่อให้หยดน้ำแผ่ได้ดีและซึมเข้าสู่ปากใบ

21 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร