“ระบบราก” ของมะนาวมีการเปลี่ยนแปลงไปตามฤดู และสิ่งนี้ส่งผลต่อการจัดการน้ำ–ปุ๋ยโดยตรง

การเปลี่ยนแปลงของระบบรากมะนาวในแต่ละฤดู

ฤดูร้อน (อุณหภูมิสูง ความชื้นต่ำ)

• รากฝอยเจริญ เร็วมาก ถ้ามีความชื้นพอ เพื่อหาน้ำ

• ถ้าดินแห้งจัด รากฝอยตายง่าย เหลือแต่รากใหญ่

• รากมักอยู่ ลึกลงไป เพื่อหนีความร้อน

• ผลกระทบ ถ้าน้ำไม่พอ ใบเหลือง ร่วง ผลร่วง

ฤดูฝน (ความชื้นสูง น้ำมาก)

• รากฝอยเจริญ หนาแน่นที่สุด เพราะดินชุ่มชื้น

• แต่ถ้าน้ำขังนาน รากขาดอากาศ เกิดโรครากเน่าโคนเน่า

• รากใหม่จะแผ่ออกด้านข้างมากกว่าลงลึก

• ผลกระทบ ช่วงนี้เหมาะกับการใส่ปุ๋ย เพราะรากดูดได้ดี แต่ต้องระวังน้ำขัง

ฤดูหนาว (อากาศเย็นจัด)

• อุณหภูมิรากต่ำ การทำงานของรากชะลอตัว

• รากฝอยเกิดน้อย ดูดธาตุอาหารได้ช้า โดยเฉพาะ N, Fe, Zn

• รากใหญ่ยังอยู่ แต่ไม่ค่อยแตกปลายใหม่

• ผลกระทบ ใบมักเหลืองซีด ยอดอ่อนหยุดชะงัก

ช่วงเปลี่ยนฤดู (ร้อน ฝน/ฝน หนาว/หนาว ร้อน)

• มีการผลัดราก รากฝอยเก่าบางส่วนตาย และรากฝอยใหม่เริ่มงอก

• ถ้าเจอความชื้นแกว่งเร็ว (แห้ง-แฉะ) รากเสียหายง่าย

• เป็นช่วงที่ต้องระวังที่สุด เพราะรากอ่อนอาจถูกเชื้อราทำลายได้

หลักการจัดการให้เข้ากับราก

• ร้อน เน้นให้น้ำสม่ำเสมอ อย่าให้แห้งนาน

• ฝน ระบายน้ำดี ป้องกันน้ำขัง

• หนาว ใช้ปุ๋ยทางใบเสริมธาตุรองและจุลธาตุ เพราะรากทำงานช้า

• ช่วงเปลี่ยนฤดู เน้นชีวภัณฑ์หรือสารอินทรีย์ป้องกันโรคราก และเสริมอินทรียวัตถุเพื่อช่วยให้รากใหม่งอกแข็งแรง

สรุป:

• รากมะนาวมีวงจรชีวิตตามฤดูกาล ฝน (รากมาก) ร้อน (รากหาน้ำ) หนาว (รากพัก)

• การรู้ช่วง “รากแข็งแรง” หรือ “รากอ่อนแอ” ช่วยให้เราใส่ปุ๋ย-น้ำได้ถูกเวลา

7 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร