หลายคนเชื่อว่า “ชีวภัณฑ์” ปลอดภัย 100% เพราะไม่ใช่สารเคมี แต่ในความจริงแล้ว แม้ชีวภัณฑ์จะปลอดภัยกว่ามาก ก็ไม่ได้หมายความว่าผู้ใช้จะไม่ต้องระวังเลย

ชีวภัณฑ์คืออะไร?

ชีวภัณฑ์คือผลิตภัณฑ์ที่มี สิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก หรือสารสกัดจากสิ่งมีชีวิต เช่นเชื้อรา (เช่น ไตรโคเดอร์มา, บิวเวอเรีย, เมธาไรเซียม) แบคทีเรีย (เช่น บาซิลลัส ซับทิลิส, บาซิลลัส ทูริงเยนซิส) ไวรัส หรือสารสกัดจากพืช ทำหน้าที่ควบคุมศัตรูพืชแทนสารเคมี เช่น กำจัดแมลง เชื้อรา หรือแบคทีเรียก่อโรคในพืช

แต่...ชีวภัณฑ์ก็มี “สิ่งที่ควรระวัง”

1. เป็นสิ่งมีชีวิตขนาดจิ๋ว

ถึงแม้ไม่เป็นพิษต่อคน แต่ถ้าเข้าตา เข้าปาก หรือสูดดมมาก ๆ อาจทำให้ระคายเคืองได้

2. บางชนิดมีกลิ่นแรงหรือมีสปอร์ฟุ้งกระจาย

โดยเฉพาะเชื้อรา เช่น บิวเวอเรีย หรือ เมธาไรเซียม ถ้าผู้ใช้มีอาการภูมิแพ้หรือโรคทางเดินหายใจ ควรระวังเป็นพิเศษ

3. การหมักหรือเก็บไม่ถูกวิธี

อาจเกิดการปนเปื้อนเชื้อโรคอื่น ๆ ได้ เช่น แบคทีเรียก่อโรคในคน

แนวทางปฏิบัติให้ “ปลอดภัยจริง”

• สวม ถุงมือ หน้ากาก และแว่นตา ทุกครั้งที่ผสมหรือพ่น

• ผสมในที่อากาศถ่ายเทดี ไม่สูดดมหรือก้มดมใกล้ ๆ

• ล้างมือและอุปกรณ์หลังใช้งานทุกครั้ง

• หากมีแผลเปิด ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสโดยตรง

• ห้ามรับประทานอาหารหรือสูบบุหรี่ระหว่างผสมหรือพ่น

• เก็บชีวภัณฑ์ให้ห่างจากเด็ก อาหาร และสัตว์เลี้ยง

สรุป

ชีวภัณฑ์ “ปลอดภัยกว่าสารเคมีหลายเท่า” แต่ ไม่ใช่ปลอดภัย 100% ถ้าใช้อย่างประมาท การสวมอุปกรณ์ป้องกัน และใช้ด้วยความระมัดระวัง คือสิ่งที่จะทำให้ “เกษตรกรปลอดภัยจริง” และได้ผลผลิตดีไปพร้อมกัน

30 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร