ขั้นตอนการผลิต ปุ๋ยเคมี (Chemical Fertilizer) เป็นกระบวนการทางอุตสาหกรรมที่ใช้วัตถุดิบหลัก เช่น แร่ธาตุ, แก๊สธรรมชาติ, และ กรดต่าง ๆ มาผ่านกระบวนการสังเคราะห์หรือผสมเพื่อให้ได้ธาตุอาหารหลัก ได้แก่ ไนโตรเจน (N), ฟอสฟอรัส (P), โพแทสเซียม (K)

ขั้นตอนการผลิตปุ๋ยเคมี (ภาพรวม)

แบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก:

• ปุ๋ยเดี่ยว (ให้ธาตุอาหารหลัก 1 ชนิด เช่น ยูเรีย, TSP)

• ปุ๋ยผสม/สูตร (มี N-P-K หลายตัวรวมกัน เช่น 15-15-15)

ตัวอย่างการผลิตปุ๋ยเดี่ยว

1. การผลิตปุ๋ยยูเรีย (46-0-0)

วัตถุดิบหลัก: แอมโมเนีย (NH₃) + คาร์บอนไดออกไซด์ (CO₂)

ขั้นตอน:

1. สังเคราะห์ แอมโมเนีย (NH₃)

• จากก๊าซธรรมชาติ ไฮโดรเจน (H₂) + ไนโตรเจน (N₂)

• ผ่านปฏิกิริยา Haber Process

2. ทำปฏิกิริยากับ CO₂: ได้ ยูเรีย (NH₂CONH₂)

3. ระเหย-ทำให้เย็น-ตกผลึก ออกมาเป็นเม็ดปุ๋ยยูเรีย

2. การผลิตปุ๋ย TSP (0-46-0)

วัตถุดิบหลัก: หินฟอสเฟต + กรดฟอสฟอริก

ขั้นตอน:

1. บดหินฟอสเฟตให้ละเอียด

2. ผสมกับกรดฟอสฟอริก (H₃PO₄) → ได้ Triple Superphosphate (TSP)

3. บ่มให้แห้ง ทำเป็นเม็ด

การผลิต ปุ๋ยสูตรผสม (Compound Fertilizer)

เช่น: 15-15-15 / 20-10-10 / 25-7-7

วิธีที่ใช้:

1. วิธีผสมแห้ง (Dry Mixing) – นิยมในไทยมาก

เอาปุ๋ยเดี่ยว (เช่น ยูเรีย, TSP, MOP) มาชั่งตามสูตร → คลุกผสม ง่าย ต้นทุนต่ำ แต่แยกชั้นได้ง่าย (N-P-K เม็ดต่างกัน)

2. วิธีเคมีเปียก (Chemical Granulation) – คุณภาพสูง

• ผสมสารละลายของ N-P-K เข้าด้วยกันในสภาพเปียก

• ทำให้แห้ง บีบอัดเป็นเม็ดรวม

• ได้เม็ดปุ๋ยที่มี N-P-K ในทุกเม็ด กระจายธาตุดี

​

วัตถุดิบสำคัญที่ใช้ผลิตปุ๋ยเคมี

ความเสี่ยงและผลกระทบ

• การผลิตใช้พลังงานสูง (เชื้อเพลิงฟอสซิล)

• ปล่อย CO₂ และของเสียเคมี

• ถ้าใช้มากเกินในเกษตร ดินเสื่อม, น้ำปนเปื้อน, เกลือสะสม

8 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร