การตัดแต่งกิ่งเป็นงานประจำ ที่ชาวสวนมะนาวทุกคนต้องทำ ทั้งเพื่อลดความแน่นของทรงพุ่ม เปิดรับแสง หรือกระตุ้นให้ต้นแตกยอดใหม่ แต่สิ่งที่หลายคนมักมองข้ามคือ “บาดแผลจากการตัดแต่งกิ่ง” จุดเล็ก ๆ ที่อาจกลายเป็นต้นเหตุให้ต้นมะนาวอ่อนแอ เจ็บป่วย หรือแม้แต่ชะงักการเจริญเติบโตได้

แผลตัดกิ่ง คืออะไร?

เมื่อมีการตัดกิ่ง ไม่ว่าจะกิ่งเล็กหรือกิ่งใหญ่ ต้นมะนาวจะสูญเสียเนื้อเยื่อบริเวณนั้นไปชั่วคราว บริเวณรอยตัดจะกลายเป็น “แผลเปิด” ซึ่งต้องใช้เวลาสมานตัวเองด้วยเซลล์เนื้อเยื่อใหม่ (callus tissue) หากแผลมีขนาดใหญ่ ไม่เรียบ หรือถูกปล่อยให้ชื้นเกินไป เชื้อโรคจากอากาศและแมลงจะเข้าแทรกได้ง่าย

ผลกระทบที่เกิดจาก “แผลตัดกิ่งไม่ถูกวิธี”

1. เชื้อราหรือแบคทีเรียเข้าสู่ต้นได้ง่าย

โดยเฉพาะเชื้อ แคงเกอร์, ราสีชมพู, หรือ เชื้อเน่าดำ หากเกิดช่วงอากาศชื้น จะลุกลามไปทั่วกิ่งอย่างรวดเร็ว

2. ระบบลำเลียงน้ำและอาหารถูกตัดขาดบางส่วน

ทำให้บริเวณปลายกิ่งเหนือแผลเริ่มแห้ง ใบเหลือง หรือร่วงเร็ว

3. ต้นมะนาวชะงักการแตกยอดใหม่

เพราะต้นต้องใช้พลังมากในการสมานแผล ทำให้การแตกใบอ่อนรุ่นต่อไปล่าช้า

4. แผลกลายเป็นทางเข้าแมลงเจาะต้น

เช่น มอด หนอนกิ่ง หรือเพลี้ยแป้งที่ชอบเข้าแผลเปียก ทำให้เกิดรอยช้ำและกิ่งเน่าในที่สุด

5. แผลที่ไม่เรียบ จะไม่สามารถปิดสนิทได้ในอนาคต

พอเจอน้ำฝนหรือแดดจัดซ้ำๆ แผลนั้นจะผุ เน่า และขยายใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ

วิธีลดผลกระทบจากแผลตัดกิ่ง

1. ใช้เครื่องมือตัดที่คมและสะอาด

กรรไกรหรือเลื่อยที่คมจะให้แผลเรียบ ไม่ฉีกเนื้อไม้ และควรเช็ดทำความสะอาดด้วยแอลกอฮอล์ทุกครั้งก่อนเปลี่ยนต้น

2. ตัดให้ถูกตำแหน่ง ไม่ชิดและไม่ห่างวงแหวนกิ่งเกินไป

เพราะจุดวงแหวนคือบริเวณที่ต้นใช้สมานแผลได้ดีที่สุด

3. ทาแผลด้วยสารป้องกันเชื้อรา

เช่น ปูนแดง + คอปเปอร์ หรือเชื้อไตรโคเดอร์ม่า โดยเฉพาะในฤดูฝนหรือพื้นที่ชื้น

4. อย่าตัดแต่งกิ่งในวันที่อากาศชื้นจัดหรือฝนกำลังจะตก

เพราะความชื้นจะขวางกระบวนการสมานแผล และกระตุ้นให้เชื้อราเจริญ

5. บำรุงหลังตัดกิ่งให้ต้นฟื้นตัวเร็ว

ใช้ปุ๋ยทางรากสูตรเสริมใบ เช่น 15-15-15 หรือ 20-10-10 และเสริมทางใบด้วยแคลเซียม-โบรอน เพื่อสร้างเนื้อเยื่อใหม่ได้เร็วขึ้น

อาการที่ควรเฝ้าระวังหลังตัดแต่งกิ่ง

• แผลเปลี่ยนสีคล้ำหรือมีน้ำยางซึม

• ปลายกิ่งเหนือแผลเริ่มแห้งหรือเหี่ยว

• พบจุดสีน้ำตาลบนใบใกล้บริเวณแผล

• พบเส้นใยขาวหรือชมพูขึ้นตามรอยตัด

• ถ้าเจออาการเหล่านี้ ควรรีบขูดแผลออกและทาซ้ำด้วยสารกันเชื้อราโดยเร็ว

สรุป

“แผลจากการตัดกิ่ง” คือสิ่งเล็ก ๆ ที่มักมองข้าม แต่ส่งผลใหญ่ต่อสุขภาพของต้นมะนาว การตัดที่เรียบ สะอาด ถูกตำแหน่ง และได้รับการทาป้องกันเชื้อรา คือหัวใจของการดูแลหลังการตัดแต่งกิ่งอย่างมืออาชีพ

21 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร