“ความเครียด” ของมะนาว (และไม้ผลหลายชนิด) จริง ๆ แล้วเป็น กลไกธรรมชาติ ที่ต้นใช้ “บังคับตัวเองให้ออกดอก” เพื่อสืบพันธุ์

หลักการ

มะนาวเป็นพืชที่ ออกดอกได้เมื่อได้รับสัญญาณความเครียด เช่น ขาดน้ำชั่วคราว หรือสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม ต้นรับรู้ว่า “อาจไม่รอด” จึงรีบสร้างดอก/ผลเพื่อสืบพันธุ์ นี่คือที่มาของเทคนิค “แกล้งมะนาว” (ทำให้เครียดน้ำ แล้วให้น้ำใหม่ ต้นจะติดดอกพร้อมกัน)

ตัวอย่างอาการเครียดที่กระตุ้นดอก

1. เครียดน้ำ

• งดน้ำ 15–20 วัน (ดินแห้งแตก รากขาดน้ำพอสมควร) พอให้น้ำใหม่ ต้นจะแตกดอก

2. เครียดอากาศ

• กลางวันร้อนจัด กลางคืนเย็น → ฮอร์โมนเปลี่ยนสมดุลไปทางออกดอก

3. การตัดแต่งกิ่งแรง ๆ

• ลดพลังการเจริญทางใบ ต้นเบนไปสร้างดอก

4. การให้ปุ๋ยโพแทสเซียมสูง ไนโตรเจนต่ำ

• ทำให้ต้น “รู้สึก” ขาดแคลนธาตุสำหรับใบใหม่ หันไปสร้างดอก

กลไกฮอร์โมน

• ความเครียดจะ ลดการสร้าง Auxin และ Gibberellin (ฮอร์โมนเร่งใบ/กิ่ง)

• แต่ไปกระตุ้น C/N ratio (คาร์บอน : ไนโตรเจน) ให้สูง เอื้อการสร้างดอก

• พร้อมกับเพิ่มสัญญาณ Abscisic acid (ABA) กระตุ้นการพักตัว/ออกดอก

ข้อควรระวัง

• ถ้าเครียด เกินไป ใบร่วงเยอะ รากเสียหาย ต้นโทรม ไม่ติดดอก

• ถ้าเครียด ไม่ถึงจุด ต้นไม่ออกดอก แค่ชะงักการเจริญเติบโต

• ต้อง คุมเวลา + คุมสภาพ ให้เหมาะ เช่น แกล้งน้ำ 15 วัน แล้วตามด้วยน้ำ + ปุ๋ยโพแทสเซียม

พูดง่าย ๆ คือ อาการเครียดที่พอดี = สัญญาณให้ออกดอก แต่ เครียดเกินไป = ออกดอกไม่ติด ผลร่วง ต้นโทรม

6 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร