แมลงหางดีด (Springtail) เป็นสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กมาก จัดอยู่ในกลุ่ม Hexapoda แต่ไม่ใช่แมลงแท้ (ไม่อยู่ในชั้น Insecta) พวกมันเป็น “ตัวชี้วัดดินดี” เพราะจะอยู่ได้ในดินที่มีอินทรียวัตถุสูงและมีความชื้นพอเหมาะ

ลักษณะเด่น

• ขนาด: ประมาณ 0.2–6 มม. (เล็กมาก ต้องเพ่งหรือใช้แว่นขยาย)

• สี: ขาว เทา น้ำตาล หรือดำ ขึ้นกับชนิด

• มีงวงหางดีด (Furcula) อยู่ใต้ท้อง เมื่อดีดออกจะพุ่งกระโดดหนีศัตรูได้รวดเร็ว

• ตัวกลม/รี หรือทรงกระบอก ขึ้นกับสกุล

• ไม่มีปีก

ที่อยู่อาศัย

• ดินที่มีเศษใบไม้ผุ

• บนผิวดินในแปลงผักหรือสวนผลไม้ที่ชื้น

• กองปุ๋ยหมัก

• ใต้เศษไม้หรือใบไม้แห้ง

อาหาร

• เศษซากพืชผุพัง

• เชื้อราบนอินทรียวัตถุ

• แบคทีเรียและสปอร์ของจุลินทรีย์

• สาหร่ายจิ๋วบนผิวดิน

บทบาทในระบบนิเวศ

• ผู้ย่อยสลายขั้นต้น: เคี้ยวใบไม้และอินทรียวัตถุให้เล็กลง เพื่อให้จุลินทรีย์ย่อยต่อ

• ควบคุมเชื้อราบางชนิด: กินเส้นใยเชื้อราที่อาจเป็นสาเหตุโรคพืช

• เป็นอาหารของสัตว์เล็กอื่น เช่น ไร แมงมุม ตัวห้ำขนาดเล็ก

ความสำคัญต่อการเกษตร

• ส่วนใหญ่ เป็นประโยชน์ เพราะช่วยสร้างดินดี

• อาจกลายเป็นศัตรูพืชเล็กน้อยในแปลงเพาะเมล็ดหรือถาดเพาะกล้า ถ้าจำนวนมากและมีเชื้อราบนเมล็ด จะกัดกินรากอ่อนหรือใบอ่อน

• ในสวนมะนาวหรือแปลงผักทั่วไป มักไม่สร้างปัญหา

22 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร