การใช้ PSB (Phosphate Solubilizing Bacteria), บาซิลลัส (Bacillus spp.) และไตรโคเดอร์มา (Trichoderma spp.) ร่วมกัน เป็นแนวทางที่เกษตรกรนิยมใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการเจริญเติบโตของพืช และลดปัญหาโรคในดิน ซึ่งแต่ละชนิดมีบทบาทต่างกันดังนี้ครับ

บทบาทของจุลินทรีย์แต่ละชนิด

PSB (จุลินทรีย์ละลายฟอสเฟต)

• ช่วยละลายฟอสเฟตที่อยู่ในดินให้อยู่ในรูปที่พืชนำไปใช้ได้ง่าย เพิ่มการแตกรากและการเจริญเติบโต

บาซิลลัส (Bacillus spp.)

• เป็นแบคทีเรียที่ช่วยย่อยสลายอินทรียวัตถุ สร้างฮอร์โมนกระตุ้นการเจริญเติบโต (เช่น IAA มีในน้ำยาเร่งราก) และมีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อก่อโรคบางชนิด

ไตรโคเดอร์มา (Trichoderma spp.)

• เป็นเชื้อราปฏิปักษ์ ใช้ควบคุมโรครากเน่า โคนเน่า และกระตุ้นภูมิต้านทานพืช

หลักการใช้ร่วมกัน

1. ใช้เสริมกัน ไม่ขัดแย้ง

• PSB และบาซิลลัสเป็นแบคทีเรียในดิน

• ไตรโคเดอร์มาเป็นเชื้อรา

ทั้งสองกลุ่มนี้อยู่คนละ niche ทำงานเสริมกันได้ ไม่แย่งอาหารมากนัก

2. วิธีการผสม/ใช้

• ไม่ควรผสมรวมกันเป็นน้ำหมักในถังเดียวกันนานๆ เพราะแบคทีเรียกับเชื้อรามักแย่งอาหารกัน ทำให้ประสิทธิภาพลดลง

• วิธีที่เหมาะสมคือ ผสมกับวัสดุพาหะ เช่น รำข้าว แกลบดำ ปุ๋ยหมัก โรยโคนต้น หรือ ละลายน้ำรดแยกกัน เช่น สัปดาห์นี้ใช้ PSB+บาซิลลัส อีก 7 วันตามด้วยไตรโคเดอร์มา

3. ช่วงเวลาที่ใช้

• ตอนเตรียมดินหรือปลูกใหม่ ๆ ใส่พร้อมปุ๋ยหมัก เพื่อช่วยปรับสภาพดิน

• ระยะเจริญเติบโต รด PSB+บาซิลลัส เพื่อเร่งราก

• ระยะเสี่ยงโรครากเน่าโคนเน่า รดหรือคลุกไตรโคเดอร์มา

ข้อควรระวัง

• อย่าใช้ร่วมกับสารเคมีกำจัดเชื้อรา/แบคทีเรีย (fungicide/bactericide) เพราะจะฆ่าจุลินทรีย์ที่เราใส่

• ควรมีอินทรียวัตถุ (ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก) ให้จุลินทรีย์ใช้เป็นอาหาร

• การเก็บรักษา ควรแยกเก็บตามชนิด อย่าผสมรวมเป็นถุงเดียว

สรุปคือ ใช้ร่วมกันได้ แต่ไม่ควรหมักรวมกันนานๆ วิธีดีที่สุดคือสลับใช้หรือใส่พร้อมกันแต่แยกการเตรียม เช่น ผสมกับปุ๋ยหมักหรือวัสดุพาหะแล้วหว่าน/โรยโคนต้นครับ

36 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร