กิ่งใบมะนาวที่อวบน้ำผิดปกติในฤดูผล (โดยเฉพาะช่วงฝนชุกหรือดินแฉะ) เป็นสัญญาณผิดปกติที่ไม่ควรมองข้าม เพราะมักสัมพันธ์กับ การดูดน้ำ-ปุ๋ยไม่สมดุล หรือ เชื้อโรคในระบบรากและโคนต้น ซึ่งสามารถนำไปสู่ปัญหาร้ายแรง เช่น เชื้อราในระบบท่อน้ำเลี้ยง หรือ โคนเน่ารากเน่าได้

สาเหตุหลักที่ทำให้ “กิ่งใบมะนาวอวบน้ำ” และเป็นโรคได้

1. ดินชื้นเกิน – รากดูดน้ำมากเกินในช่วงผลออก

• ดินชื้นจัดจากฝนหรือน้ำขัง

• • รากดูดน้ำมากแต่ระบายไม่ทัน

• • น้ำคั่งในเซลล์ → ใบหนา อวบน้ำ เหมือนใบแก่ผิดธรรมชาติ

ผลต่อเนื่อง:

• ผนังเซลล์บางลง → เชื้อราเจาะง่าย

• ใบเหลือง-ร่วงเร็ว

• กิ่งอวบน้ำ → แตกง่าย → เชื้อโรคเข้าทางแผล

2. ธาตุอาหารไม่สมดุล (ไนโตรเจนมากเกิน)

• ให้ปุ๋ยสูตรตัวหน้าสูง (เช่น 25-7-7) ในช่วงผล

• • พืชเร่งโตทางใบมากเกิน → ใบใหญ่ อวบน้ำ

• • แย่งอาหารจากผล → ผลร่วงง่าย + ใบอ่อนแอ

• เสี่ยงเชื้อราเข้าขั้ว / เชื้อราในใบอ่อน

3. เชื้อราในระบบรากหรือท่อน้ำเลี้ยง

• เช่น ไฟทอปธอรา / ฟิวซาเรียม

• • ระบบรากเน่า ท่อน้ำเลี้ยงถูกเชื้ออุดตัน

• • น้ำคั่งบริเวณปลายกิ่ง ใบอวบน้ำ เหี่ยวแบบไม่ร่วง

• • สุดท้ายกิ่งแห้งตายเป็นบางจุด (คล้ายยืนต้นตายเฉพาะกิ่ง)

4. ต้นอยู่ในภาวะช็อก หรือรากหยุดเดิน

• ช่วงเปลี่ยนฤดู หรือหลังการให้ปุ๋ยแรง

• • รากหยุดทำงานชั่วคราว

• • น้ำที่คั่งอยู่ในระบบไม่ไหลเวียนดี → ใบอวบน้ำ

• • พืชอ่อนแอ → โรคเข้าตามมา

ลักษณะอาการที่ควรสังเกตเพิ่ม

แนวทางจัดการ – ป้องกัน “อาการใบอวบน้ำ” และโรคแทรก

ฟื้นสภาพต้น

• งดให้น้ำ / คลุมโคนด้วยใบไม้แห้ง → ลดการดูดน้ำเกิน / ควบคุมความชื้น

• หยุดปุ๋ยเคมีชั่วคราว 10–15 วัน → โดยเฉพาะสูตรที่มีไนโตรเจนสูง

• พ่นแคลเซียม–โบรอนทางใบ → เสริมผนังเซลล์ให้ใบแข็งแรง ต้านเชื้อโรค

• ใส่ไตรโคเดอร์มา หรือบาซิลลัสที่โคนต้น → ควบคุมเชื้อราในราก / ฟื้นจุลินทรีย์ดี

• ใช้น้ำหมักหน่อกล้วยเจือจางรดโคน → ลดความเครียดราก + เสริมจุลินทรีย์ที่ปลอดภัย

สรุป

• กิ่งใบมะนาวอวบน้ำผิดฤดู = ความไม่สมดุลของระบบราก น้ำ ปุ๋ย และเชื้อราซ่อนตัวอยู่

• การป้องกันที่ดีคือ “ควบคุมความชื้นให้พอดี + ลดปุ๋ยช่วงติดผล + เสริมแคลเซียมซิลิกาให้ใบแข็ง”

286 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร