ฮอร์โมนธรรมชาติของมะนาว
ฮอร์โมนธรรมชาติของมะนาว (และพืชทั่วไป) เป็นสารควบคุมการเจริญเติบโตที่พืชผลิตขึ้นเองตามธรรมชาติ ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการควบคุม การงอก, การแตกยอด, การยืดลำต้น, การออกดอก, การติดผล และการแก่ของผล โดยมะนาวจะผลิตฮอร์โมนหลัก 5 กลุ่ม เช่นเดียวกับพืชชนิดอื่นๆ
ฮอร์โมนธรรมชาติหลักในต้นมะนาว
| ฮอร์โมน | หน้าที่สำคัญ | ช่วงที่พบบ่อยในมะนาว |
|---|---|---|
| ออกซิน (Auxins) | กระตุ้นการยืดตัวของเซลล์, ราก, ควบคุมการแตกยอด | พบมากที่ปลายยอดและราก |
| จิบเบอเรลลิน (Gibberellins / GA) | เร่งการยืดลำต้น, ช่วยออกดอก, เพิ่มขนาดผล | ระยะยืดต้นและติดผล |
| ไซโตไคนิน (Cytokinins) | กระตุ้นการแตกตาข้าง, ชะลอการแก่ของใบ | พบที่รากและยอด |
| เอทิลีน (Ethylene) | ควบคุมการสุกของผล, การหลุดร่วงของใบ/ดอก/ผล | พบในผลแก่ หรือช่วงที่มะนาวเครียด |
| แอ็บไซซิก แอซิด (ABA) | ควบคุมการพักตัว, ปิดปากใบเมื่อขาดน้ำ | พบมากช่วงแล้งหรือสภาพเครียด |
ตัวอย่างการทำงานร่วมของฮอร์โมนในมะนาว
| สถานการณ์ในต้นมะนาว | ฮอร์โมนที่ทำงาน |
|---|---|
| แตกยอดอ่อนใหม่ | Auxin + Cytokinin |
| ยืดลำต้น | Gibberellin + Auxin |
| เตรียมออกดอก | Gibberellin + ลด Auxin |
| ขยายผล | Gibberellin + Cytokinin |
| ใบร่วง / ผลร่วง | Ethylene + ABA |
| ปิดปากใบเมื่อร้อนจัด | ABA |
ฮอร์โมนธรรมชาติที่เกษตรกรนำมาใช้เสริม
น้ำหมักฮอร์โมนจากพืช/ผลไม้
สามารถใช้พืชที่มีฮอร์โมนสูงมาหมัก เช่น
• ออกซิน: กล้วยน้ำว้า, ต้นกล้าถั่วงอก
• จิบเบอเรลลิน: ฟักทองอ่อน, ข้าวโพดอ่อน, มะละกอดิบ
• ไซโตไคนิน: สาหร่ายทะเล, มันฝรั่ง, ข้าวสังข์หยด
• เอทิลีน: กล้วยสุก, มะละกอสุก (ใช้เร่งสุก)
ตัวอย่างสูตรน้ำหมักฮอร์โมนจากกล้วย (ช่วยเร่งยอด เร่งใบ)
ส่วนผสม
• กล้วยน้ำว้าสุก 3 กก.
• กากน้ำตาล 1 กก.
• น้ำสะอาด 3 ลิตร → หมัก 7–15 วัน ใช้พ่นทางใบหรือละลายน้ำราดโคน
หมายเหตุ
• ฮอร์โมนจากธรรมชาติมีฤทธิ์อ่อนกว่าฮอร์โมนสังเคราะห์ (เช่น แพคโคบิวทาโซล)
• การใช้ในปริมาณสม่ำเสมอจะปลอดภัยและช่วยให้พืชตอบสนองได้ต่อเนื่อง
• หลีกเลี่ยงการใช้ฮอร์โมนช่วงพืชยังอ่อนแรงหรือมีโรค/รากเสีย
9 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร