สำหรับมะนาวที่มีอายุมากหลายปีและอาจจะถูกทิ้งร้างไว้นาน ขาดการดูแล หรือดูแลแบบไม่สม่ำเสมอ เมื่อตัดแต่งกิ่งแล้ว ช่วงแรกจะมียอดแทงออกมามากมาย แต่เมื่อผ่านไปสักระยะ ยอดใหม่ที่ออกมาจะค่อยๆแห้งลง กิ่งหลักบางกิ่งก็จะทยอยแห้งลงมาจากด้านบน ลำต้นด้านที่รับแสงแดดจัดๆก็จะแห้งและเปลือกจะปริแตก แห้งจนมองเห็นเนื้อไม้ และจะยืนต้นตายไปในที่สุด หรือถ้าโชคดีกว่านั้นอาจจะมีกิ่งหลักบางกิ่งที่ยังคงสภาพ ไม่แห้งตาย แต่จะเป็นกิ่งเล็กๆ

ตามหลักการคือต้นมะนาวที่เราตัดแต่งนั้นมีสภาพความโทรมของต้นสูง เนื่องจากขาดการดูแลอย่างต่อเนื่องหรือไม่ได้รับการดูแลเลย ในสภาะนี้การสะสมอาหารที่ต้นจะมีปริมาณน้อยอยู่แล้ว เมื่อกูกตัดแต่งออกไป ตามธรรมชาติต้นมะนาวก็จะแตกตา ออกยอดใหม่เพื่อสร้างทดแทนส่วนที่เราตัดแต่งไป จะเห็นว่าหลังตัดแต่งยอดใหม่จะออกมา ที่ออกมาได้นั้นเนื่องมาจากว่า ต้นมะนาวจะใช้อาหารที่สะสมเป็นตัวสร้างยอดใหม่ออกมา ในเมื่ออาหารสะสมหมดไป ก็ไม่สามารถเจริญเติบโตต่อไปได้ ทั้งนี้รวมไปถึงระบบรากที่หมดความสามารถในการดูดซับธาตุอาหารมาทดแทนกับที่ใช้ไปแทบหมดแล้ว โดยเฉพาะในฤดูแล้งที่มีแสงแดดจัดตลอดวัน สำหรับอาการนี้ส่วนมากจะเกิดกับมะนาวตระกูลแป้นรำไพ ซึ่งจะมีเปลือกไม้บางกว่าตระกูลอื่น จึงทำให้อ่อนไหวต่อแสงแดดที่ร้อนจัด จึงเป็นสาเหตุให้มีอาการเปลือกไม้แห้งและปริแตกให้เห็น จึงหมดความสามารถที่จะลำเลียงอาหารกลับมาเลี้ยงส่วนต่างๆได้

การป้องกันไม่ให้เกิดปัญหานี้

ก่อนตัดแต่งกิ่งมะนาวที่มีอายุมากๆ ให้ทำการบำรุงฟื้นฟูระบบรากก่อนสักระยะ โดยการให้น้ำและเติมปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอกลงไปก่อน แต่ในบางต้นที่มีกิ่งห้อยลงมาจำนวนมาก เราไม่สามารถที่จะเข้าไปถึงบริเวณโคนต้น ก็สามารถเลือกตัดแต่งกิ่งด้านล่างที่เป็นอุปสรรคของเราออกไปบางส่วนได้ก่อน หลังจากนั้นประมาณ 1-2 สัปดาห์เราก็สามารถเข้าไปตัดแต่งกิ่งทั้งหมดออกได้ สำหรับช่วงฤดูแล้งที่มีอากาศร้อนจัดจากแสงแดด ต้องพยายามหลีกเลี่ยงการตัดแต่งกิ่งกับมะนาวที่มีอายุมากและมีความโทรมสูง แต่กับมะนาวที่มีอายุไม่มากเฉลี่ย 1-2 ปีก็สามารถตัดแต่งได้ในช่วงฤดูแล้งที่มีแสงแดดจัดตลอดวัน

ขอเพิ่มเติมเรื่องระบบรากสักนิด ในมะนาวที่ขาดการดูแลนั้นระบบรากจะเสียหายไปมาก ทำให้ประสิทธิภาพการดูดซับธาตุอาหารที่จำเป็น ลดลงมากๆเช่นกัน แม้กระทั่งเราจะให้ปุ๋ยเคมีก็ยังไม่สามารถแก้ปัญหาได้ ซึ่งภาษาชาวสวนเราจะใช้คำว่า ไม่กินปุ๋ยนั่นเอง การฟื้นฟูระบบรากนั้นมีความจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับมะนาวที่ต้นโทรมไปแล้ว ในการฟื้นฟูระบบรากแนะนำให้ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักเป็นตัวช่วยสำคัญ เพราะในปุ๋ยนี้จะมีจุลินทรีย์สิ่งมีชีวิตที่เป็นประโยชน์ต่อดินมาก จึงทำให้ระบบรากที่เสียหายค่อยๆฟื้นฟูขึ้นมาอีกครั้ง เมื่อระบบรากดี มีความสามารถในการดูดซับธาตุอาหารได้เต็มประสิทธิภาพ การสะสมอาหารในต้นก็จะสูงตามไปด้วย

615 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร