การ “ยืดขยายของต้นมะนาว” หรือ การเจริญเติบโตทางลำต้น-กิ่ง-ใบ หมายถึงระยะที่มะนาวเติบโตแตกยอด ขยายทรงพุ่ม มีการเพิ่มของมวลชีวภาพ (biomass) เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการออกดอกและติดผลในระยะถัดไป ซึ่งช่วงนี้สำคัญมากเพราะส่งผลโดยตรงต่อ จำนวนดอก ผลผลิต และสุขภาพของต้นในระยะยาว

ปัจจัยหลักที่ส่งผลต่อการยืดขยายของต้นมะนาว

1. ธาตุอาหาร

• ไนโตรเจน (N) สูง → ช่วยเร่งการแตกยอด ใบเขียวเข้ม

• ธาตุรองจำเป็น เช่น แมกนีเซียม (Mg) → ช่วยสังเคราะห์คลอโรฟิลล์

• ธาตุเสริม เช่น เหล็ก (Fe), สังกะสี (Zn), แมงกานีส (Mn) → ช่วยให้ยอดยืดได้สมบูรณ์

2. แสงแดด

• ต้นมะนาวต้องการแสงแดด เต็มวันอย่างน้อย 6 ชั่วโมง/วัน

• แสงน้อย → ยอดอ่อนช้า ทรงต้นแคระแกร็น ใบเหลือง

3. น้ำ

• รดน้ำสม่ำเสมอโดยไม่ให้น้ำขังหรือแฉะ

• ระบบรากต้องมีอากาศ → การยืดต้นขึ้นอยู่กับสุขภาพราก

4. ฮอร์โมนธรรมชาติของพืช

• ช่วงมะนาวแตกยอดอ่อน พืชจะผลิตฮอร์โมน ออกซิน (Auxin) และ จิบเบอเรลลิน (Gibberellin) มาก → กระตุ้นการยืดลำต้น

• สามารถพ่นเสริมได้ด้วย ฮอร์โมนชีวภาพจากน้ำหมักพืชเร่งโต เช่น กล้วย, ฟักทอง, มะละกอ

สูตรปุ๋ยหรือชีวภาพที่ช่วยเร่งการยืดขยาย

สูตรพ่นทางใบ (ทุก 7 วัน)

สูตรปุ๋ยราดโคน

• ใช้แม่ปุ๋ย 25-7-7, 21-0-0, หรือ 16-8-8

• ผสมกับมูลสัตว์ + ไตรโคเดอร์มา เพื่อเร่งรากด้วย

การตัดแต่งส่งเสริมการยืดทรงพุ่ม

• ตัดยอดปลายกิ่ง (Pinching) เพื่อกระตุ้นให้กิ่งด้านข้างแตกออก → ได้ทรงพุ่มกลม กิ่งแข็งแรง

• ตัดกิ่งแซมด้านในทรงพุ่มให้โปร่ง → แสงแดดเข้าได้ดี

ระยะเวลาการยืดขยายที่เหมาะสม

• หลังจากฟื้นต้น หรือหลังเก็บเกี่ยวผล

• ควรเร่งการขยาย ช่วงก่อนเข้าสู่ระยะเร่งดอก 1–2 เดือน เพื่อให้ต้นสะสมอาหารพอสำหรับการติดผลรุ่นถัดไป

สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง

• อย่าให้มะนาวติดผลมากขณะกำลังยืดพุ่ม → ต้นจะโทรม ไม่แตกยอด

• หลีกเลี่ยงสารเร่งดอก เช่น แพคโคบิวทาโซล ระหว่างยืดต้น

• ไม่ใช้ปุ๋ยที่มีโพแทสเซียมสูงเกินช่วงนี้ (เช่น 13-13-21) เพราะจะชะลอการเจริญทางใบ

8 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร