เมื่อ มะนาวขาดน้ำในช่วงออกดอก จะเกิดผลกระทบต่อทั้ง กระบวนการผสมเกสร การติดผล และพัฒนาการของดอก โดยตรง ซึ่งถือว่าเป็นช่วง “วิกฤติที่สุด” ของรอบชีวิตต้นมะนาว ต่อไปนี้คือรายละเอียดที่ควรรู้

1. ผลกระทบทางสรีรวิทยา

• เซลล์ดอกสูญเสียน้ำ จะเหี่ยวเฉาเร็ว

• กลีบดอกจะหุบก่อนกำหนด ทำให้ผึ้งหรือแมลงผสมเกสรเข้าไม่ทัน

• เกสรตัวผู้ไม่แตกตัว หรือเกสรตัวเมียแห้ง

• การสร้าง “น้ำหวานดอก” (nectar) ลดลง

• ทำให้แมลงผสมเกสรไม่เข้ามา การผสมจึงไม่สมบูรณ์

• หลอดละอองเกสร (pollen tube) เติบโตช้า

• เมื่อต้นขาดน้ำ เซลล์ปลายหลอดเกสรไม่สามารถยืดตัวได้ ไข่ไม่ถูกผสม ดอกจะฝ่อไป

2. ผลกระทบต่อผลผลิต

• ดอกร่วงหรือไม่ติดผลเลย

• ผลอ่อนร่วงหลังติดผล 3–10 วัน เนื่องจากท่อน้ำเลี้ยงขาดแรงดัน

• ผลที่เหลืออยู่มีขนาดเล็ก ผิวหยาบ หนา น้ำในผลน้อย

3. ผลกระทบต่อใบและต้น

• ใบอ่อนเหี่ยว หยุดการขยายขนาด

• การสังเคราะห์อาหารลดลง ต้นสะสมอาหารได้น้อยในช่วงหลังดอก

• ถ้าขาดน้ำนาน รากปลายแห้ง ต้นเข้าสู่ “ภาวะพักตัว” โดยไม่ตั้งใจ

4. แนวทางแก้ไข

4.1 ก่อนและระหว่างออกดอก

• รักษาความชื้นให้คงที่

• รดน้ำพอชุ่ม (ไม่แฉะ) ทุก 1–2 วันในช่วงอากาศร้อน

• ใช้วัสดุคลุมดิน (ฟาง หญ้าแห้ง เศษใบไม้)

• พ่นธาตุอาหารเสริมช่วงก่อนดอกบาน แคลเซียม–โบรอน (Ca–B) เพื่อให้ดอกแข็งแรงและติดผลดี

• งดปุ๋ยไนโตรเจนสูง เพราะจะเร่งใบแทนที่จะเร่งดอก และทำให้ใช้น้ำมากขึ้น

4.2 เมื่อขาดน้ำไปแล้ว

• ให้น้ำคืนแบบค่อยเป็นค่อยไป

• หลีกเลี่ยงการรดน้ำมากทันที เพราะรากที่แห้งจะช็อก

• แบ่งรด 2–3 ครั้งห่างกัน 4–6 ชั่วโมง

• พ่นสารกระตุ้นการฟื้นตัวของดอก/ผลอ่อน เช่น อะมิโนแอซิด + ธาตุรอง (Mg, Zn, B) ช่วยลดการร่วง

• ถ้าดอกร่วงมาก ให้พักต้น 1 เดือน แล้วกระตุ้นรอบดอกใหม่

สรุปแบบสั้นๆ

“มะนาวขาดน้ำช่วงออกดอก จะเสียรอบผลผลิตทันที” เพราะการขาดน้ำแม้เพียง 2–3 วันในช่วงนี้ สามารถทำให้ การผสมเกสรล้มเหลวทั้งหมด

10 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร