อาการลำต้นมะนาวเปื่อยยุ่ย โดยเฉพาะบริเวณโคนต้นหรือติดผิวดิน เป็นสัญญาณร้ายแรงมาก เพราะแสดงว่า เนื้อเยื่อลำต้นเริ่มถูกทำลาย ซึ่งอาจนำไปสู่ ต้นโทรม หยุดโต ใบร่วง ตายยืนต้นในที่สุด

สาเหตุหลักของลำต้นเปื่อยยุ่ยในมะนาว

1. โรครากเน่า–โคนเน่า (Phytophthora spp.) พบมากที่สุด

2. เชื้อรา Pythium หรือ Fusarium

• ทำให้เปลือกเน่า ผิวลำต้นยุ่ย เหมือนเน่าเย็น

• พบได้ในดินชื้นจัดหรือสวนที่มีวัชพืชคลุมโคนมากเกิน

• มักลามจากรากขึ้นมาโคนต้น

3. การสะสมของสารเคมีบางชนิด

• พ่นสารเคมีหรือปุ๋ยเข้มข้นโดนโคนต้นบริเวณที่เนื้อเยื่อถูกทำลาย

• พบมากในการฉีดพ่นฮอร์โมนหรือปุ๋ยน้ำที่พลาดโดนโคนต้น

4. หนอนเจาะลำต้น หรือ มดทำรังใต้เปลือก

• ลำต้นยุ่ยจากด้านใน โดยมีรูเจาะหรือโพรง

• มักมีขี้เลื่อยเล็ก ๆ หรือมูลหนอนร่วมด้วย

แนวทางแก้ไขและฟื้นฟูต้นมะนาวที่ “ลำต้นเปื่อยยุ่ย”

1. ขูดส่วนที่เน่าออก

• ใช้มีดสะอาด ขูดเนื้อเยื่อเน่าจนเจอส่วนแข็งดี

• เช็ดมีดด้วยแอลกอฮอล์ทุกครั้งเพื่อกันเชื้อแพร่

2. ทายารักษาเชื้อรา

ใช้ได้ทั้งสารชีวภัณฑ์และเคมี (ขึ้นกับแนวทางสวน)

สูตรชีวภัณฑ์:

• ผง ไตรโคเดอร์มา ผสมน้ำเล็กน้อย ทาบริเวณเน่า

สูตรเคมีที่ใช้เฉพาะจุด (ห้ามพ่นทั้งต้น):

• สารกลุ่มฟอสฟอรัส เช่น ฟอสอีทิล-อลูมินัม (Fosetyl-Al)

• หรือสาร แมนโคเซบ + คอปเปอร์ (พ่นเฉพาะจุด)

3. งดน้ำชั่วคราวถ้าดินแฉะ

• ลดการกระจายของเชื้อรา

• หากปลูกในวงบ่อ: เปิดฝาวงบ่อระบายอากาศ + พรวนดินรอบโคนเบา ๆ

4. พ่นฟื้นต้นทางใบ

ใช้ชุดพ่นฟื้นต้น เช่น:

• แคลเซียม–โบรอน 10 ซีซี

• แมกนีเซียม 10 ซีซี

• น้ำหมักรากหรือฮิวมิค 20 ซีซี ต่อน้ำ 20 ลิตร พ่นเย็น 5 วันต่อรอบ

5. ใช้ไตรโคเดอร์มาโรยโคน

• โรยไตรโคเดอร์มาเม็ด / ผง รอบโคนต้น

• รดน้ำพอชื้นวันเว้นวัน เชื้อทำงานคุมโรคดิน

สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงเมื่อพบต้นเน่า

สรุปแนวทางจัดการ

• ขูด+ทายา / เชื้อดี

• งดน้ำ+เร่งฟื้นราก

• ตัดแต่งกิ่ง – ลดภาระต้น

• เร่งภูมิต้นทางใบด้วยอาหารเสริม

• เน้นการป้องกันซ้ำ: ระบายอากาศ / ใช้อินทรีย์

8 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร