การพัฒนาสายพันธุ์มะนาวโดยการฉายแสง เป็นเทคนิคใหม่ที่อยู่ในกลุ่ม mutagenesis/mutation breeding หรือการสร้างความหลากหลาย ทางพันธุกรรมเพื่อ คัดเลือกต้นที่มีลักษณะดี โดยใช้ รังสีแสงเฉพาะช่วง เป็นตัวกระตุ้นให้ DNA ของเมล็ดหรือเนื้อเยื่อเกิดการกลายพันธุ์

หลักการ

• รังสีแสง (Light-induced mutagenesis) เช่น UV-C/UV-B ทำให้เกิด DNA damage บางตำแหน่ง บางครั้งเกิดความหลากหลายทางพันธุกรรม แสงเลเซอร์/LED ช่วงเฉพาะ กระตุ้นให้เกิด mutation บางจุดในยีนที่ควบคุมลักษณะพืช

• เมล็ดหรือเนื้อเยื่อที่ได้รับการฉายแสง ปลูกเลี้ยงและคัดเลือกต้นที่ มีคุณลักษณะดี เช่นทนโรคแคงเกอร์ ผลโต รสชาติเปรี้ยวหวานสมดุล ทนแล้ง/ทนความเครียด

ขั้นตอนโดยสังเขป

1. เลือกวัสดุเพาะ เมล็ด, กิ่งอ่อน, meristem หรือ explant ของมะนาว

2. ฉายแสง/รังสี ปรับความเข้มและระยะเวลา ให้เกิด mutation เพียงพอ แต่ไม่ทำลายวัสดุ

3. เพาะเลี้ยงและปลูกทดลอง สังเกตต้นกล้า เลือกต้นที่มีลักษณะดี

4. คัดเลือกและขยายพันธุ์ ต้นที่ถูกคัดเลือก ขยายพันธุ์ด้วยการทาบกิ่ง, ติดตา หรือเนื้อเยื่อเพาะเลี้ยง

5. ทดลองปลูกเชิงพาณิชย์ ตรวจสอบผลผลิต, ความทนทานต่อโรค และคุณภาพผล

ข้อดี

• สร้าง ความหลากหลายพันธุกรรมใหม่ โดยไม่ต้องใช้การผสมพันธุ์แบบดั้งเดิม

• สามารถได้ ลักษณะเด่นเฉพาะทาง เช่น ทนโรคหรือรสชาติพิเศษ

• ลดเวลาในการพัฒนาสายพันธุ์เมื่อเทียบกับการคัดเลือกจากธรรมชาติ

ข้อจำกัด

• ต้องมี อุปกรณ์เฉพาะ เช่น ห้องฉายแสง, LED spectrum control, UV chamber

• ต้องมี การคัดเลือกหลายรุ่น เพราะไม่ทุกต้นที่กลายพันธุ์จะดี

• ต้องใช้เวลา หลายปี จนสามารถนำไปปลูกเชิงพาณิชย์

สรุป

การฉายแสงเพื่อพัฒนาสายพันธุ์มะนาว เป็นเทคนิคในกลุ่ม mutation breeding ที่สามารถสร้างต้นพันธุ์ใหม่ที่ทนโรค, ผลผลิตสูง หรือมีรสชาติพิเศษ โดยคัดเลือกจากเมล็ดหรือเนื้อเยื่อที่ถูกกระตุ้นด้วยรังสีแสงเฉพาะช่วง

12 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร