เมื่อใช้คอปเปอร์มากเกิน

เมื่อใช้ คอปเปอร์ (Copper) มากเกินไปในสวนมะนาว (โดยเฉพาะในรูปของคอปเปอร์ซัลเฟต, คอปเปอร์ไฮดรอกไซด์, หรือสารผสมอย่างบอร์โดซ์มิกซ์) อาจเกิดปัญหาทั้งต่อ ต้นมะนาว, ดิน, จุลินทรีย์ และ ผลผลิต

ผลกระทบจากการใช้คอปเปอร์มากเกิน

1. ต่อต้นมะนาวโดยตรง

อาการ รายละเอียด
ใบไหม้ ขอบใบแห้ง โดยเฉพาะเมื่อพ่นคอปเปอร์เข้มข้น + อากาศร้อน
หยุดเจริญเติบโต คอปเปอร์เป็นพิษต่อปลายราก ทำให้ไม่ดูดอาหาร
ผลอ่อนร่วง / ดอกไม่ติด เกิดจากความเครียดสะสมภายในต้น
ใบเหลืองเป็นหย่อม ๆ เพราะรากขาดการดูดซึมธาตุอื่น (Fe, Zn, Mn)

2. ต่อ “ระบบราก” และ “จุลินทรีย์ดีในดิน”

ผลกระทบ สาเหตุ
รากฝอยตาย – รากไม่แตกใหม่ คอปเปอร์สะสมมาก เกิดพิษกับราก
ไตรโคเดอร์มา, บาซิลลัสตาย คอปเปอร์ฆ่าทั้งเชื้อราดีและร้าย
ดินแข็งแน่น – อินทรียวัตถุเสื่อม จุลินทรีย์ไม่ทำงาน → ดินไม่ฟู

3. สะสมในดิน ดินเสียระยะยาว

• ค่า pH ดินเปลี่ยน ดินเป็นกรดจัด

• ธาตุอาหารรอง เช่น เหล็ก แมงกานีส สังกะสี ถูกตรึงพืชดูดไม่ได้

• ต้องใช้เวลา 2–3 ปี กว่าจะฟื้นดินกลับมาได้ หากใช้ต่อเนื่องเกินควร

สาเหตุที่พบบ่อยของ “การใช้คอปเปอร์เกิน”

พฤติกรรมที่เสี่ยง อธิบาย
พ่นป้องกันโรคทุก 7 วัน แบบเข้มข้น โดยไม่เจือจางหรือไม่มีอาการ
ผสมคอปเปอร์กับสารอื่นหลายชนิด เพิ่มความเข้มข้นโดยไม่รู้ตัว
พ่นตอนแดดจัด – ต้นขาดน้ำ ใบเปิดปากใบ รับพิษเร็ว
พ่นซ้ำหลังฝนตก ดินชื้นมาก คอปเปอร์ละลายสะสมเข้ารากทันที

วิธีแก้และฟื้นต้น–ฟื้นดินจากพิษคอปเปอร์

1. หยุดใช้คอปเปอร์ชั่วคราวทันที

• หยุดพ่นสารทุกชนิดที่มี Cu อย่างน้อย 4 สัปดาห์

2. ฟื้นดิน – ขจัดโลหะหนักสะสม

สิ่งที่ใช้ วิธีใช้
ฮิวมิคแอซิด ช่วยจับคอปเปอร์ + ฟื้นอินทรียวัตถุ (30–50 ซีซี/น้ำ 20 ลิตร)
น้ำหมักหน่อกล้วย / กากน้ำตาล ฟื้นจุลินทรีย์ ย่อยโลหะตกค้าง
ไตรโคเดอร์มาเม็ด โรยรอบโคน รดพอชื้น ไม่แฉะ
รดดินทุก 7 วัน × 3 รอบ เพื่อ “ล้างพิษคอปเปอร์”

3. พ่นทางใบเพื่อฟื้นต้น – ไม่ผ่านราก

- น้ำตาลทางด่วน (กากน้ำตาล) 20 ซีซี

- แมกนีเซียม / เหล็ก / แคลเซียม 10–20 ซีซี

- น้ำสะอาด 20 ลิตร

- พ่นเย็นทุก 5–7 วัน × 2–3 รอบ

4. ตรวจดินหากพบอาการรุนแรงซ้ำซาก

• ตรวจค่า pH, ค่า Cu ตกค้าง, อินทรียวัตถุ (OM%)

• หาก pH < 5.0 อาจต้องใส่โดโลไมต์ปรับกรดก่อน

ใช้คอปเปอร์อย่างปลอดภัย (ถ้าจำเป็น)

แนวทางปลอดภัย อธิบาย
ใช้ความเข้มข้นต่ำ (ตามฉลาก) เช่น คอปเปอร์ไฮดรอกไซด์ 20–25 กรัม/20 ลิตร
พ่นเฉพาะจุดที่เป็นโรค อย่าพ่นทั้งแปลงเมื่อไม่มีอาการ
พ่นตอนเย็น – ไม่เกิน 9 โมงเช้า หลีกเลี่ยงใบไหม้
เว้นระยะห่าง 14–30 วัน ไม่พ่นถี่จนสะสมในดิน

278 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร