การทำปุ๋ยหมักจากเศษไม้ผุ เป็นวิธีการสร้างอินทรียวัตถุในดินที่มีประสิทธิภาพ โดยใช้วัสดุจากธรรมชาติที่มีอยู่แล้วในสวน เช่น เศษกิ่งไม้ ใบไม้ผุ หรือขี้เลื่อยเก่า ซึ่งสามารถหมักร่วมกับวัสดุอินทรีย์อื่นเพื่อเร่งกระบวนการย่อยสลาย

วัสดุที่ใช้ (ตัวอย่างสูตรพื้นฐาน)

1. เศษไม้ผุ/กิ่งไม้ย่อย 3 ส่วน

2. มูลสัตว์แห้ง (เช่น วัว หรือ ไก่) 1 ส่วน

3. รำละเอียดหรือแกลบดิบ 1 ส่วน

4. น้ำหมักชีวภาพ / จุลินทรีย์ EM 10–20 ซีซีต่อน้ำ 10 ลิตร

5. น้ำสะอาด ปรับความชื้น

ขั้นตอนการทำ

1. เตรียมพื้นที่หมัก บนพื้นดินหรือในถังหมัก

2. สับหรือบดเศษไม้ให้ละเอียด (เพื่อเร่งการย่อยสลาย)

3. คลุกเศษไม้กับมูลสัตว์ รำละเอียด และแกลบดิบ ให้เข้ากัน

4. รดน้ำหมักหรือ EM ให้ชุ่ม แต่ไม่แฉะ (ความชื้นประมาณ 50–60%)

5. กองเป็นชั้นสูง 30–50 ซม. แล้วคลุมด้วยผ้าใบหรือกระสอบป่าน

6. กลับกองทุก 7–10 วัน เพื่อลดอุณหภูมิและเติมออกซิเจน

7. หมักต่อประมาณ 30–60 วัน จนเนื้อปุ๋ยร่วน ไม่มีกลิ่นเหม็น

เงื่อนไขที่ควรควบคุม

• ความชื้น: สูงพอให้จุลินทรีย์ทำงานได้ แต่ไม่เปียกจนเน่า

• อัตราส่วน C:N: เศษไม้มีคาร์บอนสูง ต้องสมดุลด้วยมูลสัตว์หรือของเปียก

• อากาศ: จำเป็นสำหรับจุลินทรีย์แอโรบิก การกลับกองสม่ำเสมอจึงสำคัญ

การนำไปใช้

• รองก้นหลุมปลูกไม้ผล: อัตรา 2–5 กิโลกรัมต่อต้น

• โรยรอบโคนต้น: คลุกดินหรือกลบฟาง

• ฟื้นฟูดินเสื่อม: ผสมกับแกลบดำแล้วไถกลบ

ข้อสังเกต

• หากใช้ ไม้ผุจากไม้เนื้อแข็งหรือไม้ยาง การย่อยจะช้ากว่า ควรบดให้ละเอียด

• ห้ามใช้ไม้ที่มีคราบสารเคมี เช่น ไม้รมยาหรือไม้กันปลวก

30 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร