การหายใจระดับเซลล์
การหายใจระดับเซลล์ (Cellular Respiration) คือกระบวนการสำคัญในเซลล์สิ่งมีชีวิต ที่เปลี่ยนพลังงานจากอาหาร (เช่น น้ำตาลกลูโคส) ให้กลายเป็นพลังงานรูปแบบที่เซลล์ใช้ได้ทันที เรียกว่า ATP (Adenosine Triphosphate)
หลักการของ “การหายใจระดับเซลล์”
เมื่อป้อนน้ำตาล (กลูโคส) + ออกซิเจน ผลลัพธ์ที่ได้คือ พลังงาน (ATP) + น้ำ + ก๊าซ CO₂
สมการเคมี (แบบง่าย): C₆H₁₂O₆ + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O + พลังงาน (ATP)
กระบวนการมี 3 ขั้นตอนหลัก
1. Glycolysis – ในไซโตพลาสซึม (ไม่ใช้ออกซิเจน)
| รายละเอียด |
|---|
| กลูโคส 1 โมเลกุล แตกเป็นกรดไพรูวิก 2 โมเลกุล |
| ได้พลังงาน ATP เล็กน้อย + NADH สำหรับขั้นต่อไป |
2. Krebs Cycle (Citric Acid Cycle) – ในไมโตคอนเดรีย
| รายละเอียด |
|---|
| ใช้กรดไพรูวิก สร้างก๊าซ CO₂, ATP, NADH, FADH₂ |
| เกิดสารพลังงานจำนวนมากเพื่อป้อนเข้าสู่ขั้นตอนถัดไป |
3. Electron Transport Chain (ETC) – ในไมโตคอนเดรีย
| รายละเอียด |
|---|
| ใช้ NADH, FADH₂ ส่งต่ออิเล็กตรอนเพื่อสร้างพลังงานจำนวนมาก |
| ใช้ออกซิเจนเป็นตัวรับอิเล็กตรอนสุดท้าย → ได้ H₂O และ ATP จำนวนมาก |
ATP คืออะไร?
เป็นพลังงาน "พร้อมใช้" ของเซลล์ → ขับเคลื่อนทุกกิจกรรม เช่น:
• การสร้างผนังเซลล์
• การลำเลียงสาร
• การแบ่งเซลล์
• การเคลื่อนไหวของรากและใบ
การหายใจระดับเซลล์ใน “พืช” มีบทบาทอย่างไร?
| บทบาท | ความสำคัญ |
|---|---|
| แตกต่างจาก “สังเคราะห์แสง” | สังเคราะห์แสง สร้างอาหาร |
| หายใจระดับเซลล์ ใช้อาหารที่สร้างมาสร้างพลังงาน | |
| เกิดตลอด 24 ชั่วโมง | โดยเฉพาะ กลางคืน ที่ไม่มีแสงสังเคราะห์ |
| ถ้ารากขาดอากาศ หายใจไม่ได้ รากเน่า | ดินแน่น น้ำขัง หายใจระดับเซลล์หยุดลง |
สรุปเข้าใจง่าย:
"การหายใจระดับเซลล์" = การเปลี่ยนกลูโคส + ออกซิเจน → พลังงาน ATP ใช้ได้ในทุกเซลล์ของพืช สัตว์ คน จุลินทรีย์ ถ้ากระบวนการนี้หยุด → เซลล์ตายทันที
13 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร