“หอมดินหลังฝนตก” เกิดจากสารที่ชื่อ จีออสมิน (Geosmin) ซึ่งสร้างโดยจุลินทรีย์ในดิน โดยเฉพาะกลุ่ม Actinobacteria เช่น Streptomyces

กลไกคือ

• จุลินทรีย์ในดินผลิตจีออสมินตลอดเวลา แต่สารนี้เกาะติดในดิน

• เมื่อฝนตก หยดน้ำกระแทกผิวดินทำให้จีออสมินกระจายออกมาในอากาศในรูปละอองเล็กๆ

• ละอองนี้เข้าจมูกเรา ทำให้ได้กลิ่นหอมเฉพาะแบบ “กลิ่นดิน” ที่หลายคนชอบ

• บางครั้งจะผสมกับกลิ่น “เพทริคอร์ (Petrichor)” ซึ่งมาจากน้ำมันพืชที่สะสมในดินและหินแห้ง แล้วถูกปล่อยออกมาหลังฝนตก

• จริงๆ กลิ่นนี้เป็นเหมือน “ภาษาสื่อสาร” ของจุลินทรีย์บางชนิดเพื่อดึงดูดสัตว์มาช่วยกระจายสปอร์ของมันด้วย

จีออสมิน

จีออสมิน (Geosmin) คือสารประกอบอินทรีย์ที่มีกลิ่นเฉพาะตัวคล้าย “กลิ่นดิน” หรือ “กลิ่นหลังฝนตก” ที่เรามักรู้สึกสดชื่นเมื่อได้กลิ่น สารนี้เกิดขึ้นตามธรรมชาติจากกิจกรรมของจุลินทรีย์ในดิน โดยเฉพาะ

• แบคทีเรียกลุ่มแอคติโนไมซีท (Actinobacteria) เช่น Streptomyces

• สาหร่ายน้ำจืดบางชนิด

คุณสมบัติสำคัญ

• จีออสมินมีปริมาณเพียงเล็กน้อย (ต่ำกว่า 10 ส่วนในพันล้าน) ก็สามารถรับกลิ่นได้แล้ว

• ไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ แต่ถ้ามีในน้ำดื่มมากอาจทำให้มีกลิ่นและรสไม่พึงประสงค์

• ทนความร้อนได้ดี แม้ต้มก็ยังคงกลิ่นอยู่

กลไกการเกิดกลิ่นหลังฝนตก

• ช่วงฝนตกหรือน้ำซึมลงดิน ทำให้จีออสมินและสารระเหยอื่น ๆ จากจุลินทรีย์ถูกปลดปล่อยขึ้นสู่อากาศ

• ละอองฝนพากลิ่นเหล่านี้ลอยเข้าสู่จมูกเรา เราจึงรู้สึกถึง “กลิ่นดิน” ที่หลายคนบอกว่าหอมและทำให้รู้สึกผ่อนคลาย

22 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร