รวมคำศัพย์เกษตรกรสวนมะนาว
คำศัพท์เฉพาะของ “เกษตรกรสวนมะนาว” เป็นสิ่งที่คนทำสวนจริง ๆ ใช้กันในภาคสนาม ทั้งคำทางเทคนิคและคำภาษาชาวบ้านที่เข้าใจกันเฉพาะกลุ่ม ผมรวบรวมไว้ให้เป็นหมวด ๆ เพื่อให้เข้าใจง่ายและนำไปใช้ได้จริง
หมวด 1 : คำพื้นฐานในสวนมะนาว
| คำศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| วงบ่อ | บ่อซีเมนต์หรือวงปูนที่ใช้ปลูกมะนาว |
| บ่อเปิดก้น | วงบ่อที่ไม่มีฐานปูน เพื่อให้รากชอนไชลงดินได้ |
| บ่อปิดก้น | วงบ่อที่มีฐานปูน ใช้ควบคุมน้ำและปุ๋ยในระบบปิด |
| สวนบ่อ | แปลงมะนาวที่ปลูกในวงบ่อทั้งแปลง |
| แปลงดิน | ปลูกมะนาวลงดินโดยตรง ไม่มีวงบ่อ |
| กิ่งตอน | วิธีขยายพันธุ์โดยตอนกิ่งให้รากงอกบนต้นแม่ |
| กิ่งเสียบยอด | เอายอดพันธุ์ดีมาเสียบกับต้นตอ เช่น ตอส้มโอ |
| ต้นตอ | พันธุ์พื้นฐานที่ใช้รับยอด เช่น ตอส้มโอ ตอมะขวิด |
| ต้นแม่พันธุ์ | ต้นที่คัดไว้สำหรับตอนกิ่งหรือเสียบยอด |
หมวด 2 : ส่วนต่าง ๆ ของต้นมะนาว
| คำศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| ยอดเขี้ยว | ยอดอ่อนอายุ 2-5 วัน |
| ยอดอ่อน | ใบและกิ่งที่เพิ่งแตกใหม่ สีอ่อน |
| ยอดแก่ | ยอดที่เริ่มแข็ง เขียวเข้ม |
| กิ่งกระโดง | กิ่งที่พุ่งตรงขึ้นจากโคนหรือกลางทรงพุ่ม โตเร็วแต่ไม่ติดผล |
| กิ่งผล | กิ่งที่มีตาดอกและพร้อมติดผล |
| กิ่งน้ำค้าง | กิ่งอ่อนที่เกิดช่วงมีน้ำค้างมาก มักอ่อนแอต่อโรค |
| กิ่งแม่ | กิ่งหลักของทรงพุ่ม |
| ขั้วใบ | จุดเชื่อมต่อระหว่างก้านใบกับกิ่ง |
| หูใบ | จุดเชื่อมต่อระหว่างขั้วใบกับใบ(พบในแป้นรำไพ) |
| ขั้วผล | จุดเชื่อมต่อระหว่างผลกับกิ่ง |
หมวด 3 : คำเกี่ยวกับการจัดการสวน
| คำศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| แกล้งมะนาว | การทำให้ต้นเครียด (งดน้ำ) เพื่อบังคับให้ออกดอก |
| เปียก-แห้ง | ระบบให้น้ำแบบสลับ เพื่อเร่งดอก |
| แตกใบอ่อน | ระยะที่ต้นเริ่มแตกยอดใหม่ |
| แตกตาดอก | ระยะที่เริ่มเห็นดอกเล็ก ๆ เกิดจากตาดอกที่สมบูรณ์ |
| พ่นทางใบ | การให้อาหารหรือยาโดยพ่นบนใบ |
| ตัดแต่งทรงพุ่ม | การจัดรูปทรงให้โปร่ง รับแสงดี |
| เปิดไฟ | การให้แสงเสริมตอนกลางคืน เพื่อกระตุ้นดอกนอกฤดู |
| คลุมดิน | การใช้ฟาง เศษหญ้า พลาสติก คลุมรอบโคนเพื่อรักษาความชื้น |
| ยกร่อง | ทำร่องน้ำระหว่างแปลงเพื่อระบายน้ำ |
| เด็ดยอด | เลือกยอดอ่อนที่ไม่สมบูรณ์ออก |
หมวด 4 : ระบบน้ำและปุ๋ย
| คำศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| น้ำหยด | ระบบให้น้ำแบบจ่ายช้า ๆ ที่โคนต้น |
| มินิสปริงเกลอร์ | หัวพ่นน้ำขนาดเล็ก พ่นเป็นฝอยรอบต้น |
| ถังพักน้ำ | ถังเก็บน้ำก่อนเข้าสู่ระบบน้ำหยด |
| ปุ๋ยทางราก | ปุ๋ยที่ให้ลงดินหรือน้ำ |
| ปุ๋ยทางใบ | ปุ๋ยที่ให้โดยพ่นบนใบ |
| ปุ๋ยอินทรีย์ | ปุ๋ยจากธรรมชาติ เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก |
| ปุ๋ยเคมี | ปุ๋ยสูตร N–P–K |
| ฮิวมิค | สารอินทรีย์ช่วยกระตุ้นราก |
| อะมิโน | กรดอะมิโนช่วยฟื้นต้นและเร่งยอด |
| แคลเซียม-โบรอน | ธาตุช่วยการเจริญของดอกและผล |
หมวด 5 : โรคและแมลงในสวนมะนาว
| คำศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| หนอนชอนใบ | แมลงกัดกินใบอ่อน ทำให้ใบเป็นรอยคด |
| เพลี้ยไฟ | แมลงดูดกินน้ำเลี้ยงดอกและยอด |
| โรคแคงเกอร์ | เชื้อแบคทีเรียทำให้ใบเป็นจุดนูนและหลุด |
| โรครากเน่า | เกิดจากเชื้อราในดิน น้ำขัง |
| โรคใบแก้ว | ปุ๋ยที่ให้โดยพ่นบนใบ |
| โรคกรีนนิ่ง | โรคร้ายแรง ใบเหลืองด่าง ผลเบี้ยว |
| มด-เพลี้ย | คู่ศัตรูพืชที่ชอบอยู่ร่วมกัน ดูดน้ำเลี้ยงและขับน้ำหวาน |
| เชื้อราเขียว-ดำ | ราที่เกิดบนผิวผลช่วงฝนชุก |
หมวด 6 : การเก็บเกี่ยวและตลาด
| คำศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| มะนาวนอกฤดู | มะนาวที่ออกผลช่วงหน้าแล้ง ราคาสูง |
| มะนาวฤดู | ผลผลิตช่วงฝน ราคาต่ำ |
| มะนาวปี | ผลผลิตออกตามธรรมชาติ |
| คัดเกรด | แยกผลตามขนาด เช่น เบอร์ 400, เบอร์ 300 |
| เบอร์ผล | ขนาดของมะนาว เช่น เบอร์ 1 = ใหญ่ |
| ราคาหน้าสวน | ราคาที่เกษตรกรขายได้จากสวน |
| ราคาปลีก | ราคาขายให้ผู้บริโภค |
| พ่อค้าคนกลาง | ผู้รวบรวมผลผลิตจากสวนไปขายต่อ |
| ตลาดปลายทาง | ตลาดที่จำหน่ายจริง เช่น ตลาดไท ตลาดศรีเมือง |
หมวด 7 : ศัพท์เฉพาะชาวสวน
| คำศัพท์ | ความหมาย |
|---|---|
| สวนโทรม | สวนที่ต้นเริ่มแก่หรือขาดการดูแล |
| แตกแรง | ยอดโตเร็ว ใบเขียวเข้ม |
| ชะงัก | ต้นหยุดการเจริญเติบโตจากเครียดหรือขาดธาตุ |
| สะสมอาหาร | ระยะที่ต้นพักตัวก่อนออกดอก |
| ใบแก่พักต้น | ใบเต็มที่ เขียวเข้ม เหมาะกับการบังคับดอก |
| ผลแก่จัด | ผลที่พร้อมเก็บ มีน้ำมาก |
| ผลล้นตลาด | มีผลผลิตมาก ราคาตก |
| ช่วงขาดตลาด | ผลผลิตน้อย ราคาพุ่งสูง |
| อัพยา | พ่นสารเคมีป้องกันกำจัดแมลง |
12 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร