วัชพืชแฝงในมูลสัตว์ เป็นปัญหาที่พบบ่อยมากในการทำเกษตรอินทรีย์หรือการใช้ปุ๋ยคอก เพราะมูลสัตว์ (เช่น วัว ควาย แพะ แกะ) มักจะมี เมล็ดวัชพืช ติดมาด้วยโดยไม่ตั้งใจ ซึ่งเมื่อนำไปใส่ในแปลงปลูก ก็จะทำให้วัชพืชเหล่านี้ งอกขึ้นมาแข่งขันกับพืชหลัก เช่น ผัก ผลไม้ หรือไม้ดอกที่ปลูกไว้

สาเหตุที่มูลสัตว์มีเมล็ดวัชพืช

1. สัตว์กินหญ้าและวัชพืชเข้าไปโดยตรง

• เช่น วัวควายที่ปล่อยแทะหญ้าในทุ่ง มักกินหญ้าวัชพืชที่มีเมล็ดติดอยู่

• เมล็ดหลายชนิดทนกรดในกระเพาะสัตว์ได้ และยังงอกได้หลังผ่านการย่อย

2. การเก็บมูลสัตว์โดยไม่หมัก

• ถ้านำมูลสัตว์มาใช้โดยตรงโดยไม่หมักหรือทำให้สุก (มูลสด) เมล็ดวัชพืชจะยังคงมีชีวิตอยู่

• เมื่อใส่ในแปลงปลูก จะกลายเป็นการหว่านเมล็ดวัชพืชไปพร้อมกัน

วัชพืชที่พบบ่อยจากมูลสัตว์

• หญ้าข้าวนก

• หญ้าคา

• หญ้าแพรก

• หญ้าตีนกา

• ผักเบี้ย

• ผักกระสัง

• ตำแย ฯลฯ

วัชพืชเหล่านี้ ทนต่อสภาพแวดล้อมและงอกเร็ว เมื่อมีความชื้น

วิธีป้องกันและกำจัดเมล็ดวัชพืชในมูลสัตว์

1. หมักมูลสัตว์ก่อนใช้

• ใช้จุลินทรีย์ เช่น EM, จุลินทรีย์ป่า, น้ำหมักชีวภาพ

• หมักอย่างน้อย 30-45 วัน ให้ความร้อนในกองหมักสูงขึ้น (50–60°C) เพื่อฆ่าเมล็ดวัชพืช

2. ตากแดดแรงจัด

• ตากมูลสัตว์กลางแดด 5–7 วัน ติดต่อกัน

• ความร้อนจากแสงแดดสามารถทำลายเมล็ดวัชพืชบางชนิดได้

3. ผ่านกระบวนการทำปุ๋ยหมักร่วมกับวัสดุอื่น

• เช่น ฟาง, แกลบดำ, รำละเอียด, เศษพืช เพื่อเพิ่มความร้อนและสมดุล

• กลับกองปุ๋ยทุก 5–7 วัน เพื่อเร่งกระบวนการ

4. ใช้กับพืชคลุมดินก่อน

• หากไม่มั่นใจว่ามูลที่ได้สะอาดหรือไม่ ให้นำไปใช้ในแปลงปลูกพืชคลุมดินก่อน เพื่อดูว่างอกวัชพืชหรือไม่

ข้อควรหลีกเลี่ยง

• อย่าใช้ มูลสด โดยตรงในแปลงปลูก

• หากหลีกเลี่ยงไม่ได้ ต้อง กลบลึก และเว้นระยะเวลา 15–30 วันก่อนปลูกพืชจริง

26 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร