“ตายอดกลายเป็นตาดอก” เป็นปรากฏการณ์สำคัญมากในมะนาว โดยเฉพาะช่วง เปลี่ยนฤดูหรือการกระตุ้นให้มะนาวออกนอกฤดู มาดูกันครับว่ามันเกิดขึ้นได้อย่างไร

กลไกการเปลี่ยนจาก “ตายอด” เป็น “ตาดอก”

1. ภาวะความเครียดจากสภาพแวดล้อม (Stress)

เกิดจาก “แห้งแล้งชั่วคราว” หรือ “การจำกัดน้ำ” ทำให้ต้นมะนาวหยุดแตกยอดใหม่ ระบบภายในเริ่มสะสมอาหาร เมื่อได้รับน้ำอีกครั้ง ตายอดที่ถูกกดการเจริญเติบโตจะ “เปลี่ยนเส้นทาง จากการสร้างยอดใบ ไปสร้างตาดอกแทน

2. อัตราส่วนคาร์บอนต่อไนโตรเจน (C/N ratio) สูงขึ้น

เมื่อไนโตรเจนต่ำแต่คาร์บอนสะสมมาก ต้นจะไม่เร่งแตกยอด สภาพนี้เหมาะกับการ “เปลี่ยนตายอดให้เป็นตาดอก” มักพบหลังใส่ปุ๋ยสูตร 0-52-34, 8-24-24 หรือฉีดพ่นฟอสเฟต โพแทสเซียมสูง

3. อุณหภูมิลดลง (โดยเฉพาะกลางคืน)

กระตุ้นฮอร์โมนออกซินลดลง และฮอร์โมนไซโตไคนิน–จิบเบอเรลลินสมดุลใหม่ ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยา “ตายอดหยุดโต” แล้วกลายเป็น ตาดอกแบบสมบูรณ์

ลักษณะที่สังเกตได้ในสวน

ตายอดจะ อวบ สั้น ปลายทู่ ไม่แหลม เมื่อรดน้ำหรือฝนตกไม่กี่วัน จะเห็นตาดอกเล็ก ๆ พองออกจากซอกใบ ยอดที่ปกติควรแตกใบใหม่ กลับมี “ตุ่มกลมสีเขียวอ่อน” นั่นคือตาดอก

เทคนิคส่งเสริมให้ “ตายอดกลายเป็นตาดอก”

งดน้ำ 10-20 วัน (ให้ใบเริ่มเหี่ยว) ฉีดพ่นฟอสเฟต+โพแทสเซียมสูง (เช่น MKP 0-52-34) งดไนโตรเจนชั่วคราว เมื่อเริ่มให้น้ำใหม่ ให้สม่ำเสมอ และพ่นฮอร์โมนกระตุ้นดอก (เช่น NAA หรือไคโตซาน)

32 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร