ไฟทอปธอรา
ไฟทอปธอรา (Phytophthora spp.) คือเชื้อราชนิดหนึ่งที่เป็นตัวการสำคัญ ของโรคเน่าหนักในพืชหลายชนิด รวมถึง ต้นมะนาว ที่มักจะพบว่าเป็น โรครากเน่า โคนเน่า ผลเน่า ใบเหี่ยวตาย อย่างเฉียบพลัน โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝนหรือดินชื้นจัด
ลักษณะของเชื้อไฟทอปธอรา
| คุณสมบัติ | รายละเอียด |
|---|---|
| กลุ่มเชื้อราเทียม (Oomycete) | เหมือนรา แต่โครงสร้างใกล้เคียงสาหร่าย |
| ชอบน้ำและดินแฉะ | แพร่กระจายผ่านน้ำฝน น้ำรด ดินเปียก |
| แพร่กระจายไว | ทางราก ใบ ผล กิ่ง และสปอร์ในดิน |
อาการของโรคไฟทอปธอราในมะนาว
| อวัยวะที่ถูกทำลาย | อาการที่พบ |
|---|---|
| ราก | รากเปื่อย ดำ ไม่มีกลิ่นสด ดึงแล้วขาดง่าย |
| โคนต้น | เปลือกชื้น มีแผลสีน้ำตาลไหม้ ลุกลามขึ้นสูง |
| ใบ | เหี่ยว หย่อน ใบซีด แต่ยังเขียวอยู่ก่อนร่วง |
| ผล | ผลเน่าเปียก มีรอยช้ำ วงน้ำตาล และหลุดจากขั้ว |
| สังเกตง่าย: ใบมะนาวที่เหี่ยว แต่ไม่แห้งกรอบ → ให้สงสัยว่าเป็น “รากเน่า” จากไฟทอปธอรา |
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
| ปัจจัย | ความเสี่ยง |
|---|---|
| ดินแน่น น้ำขัง | เหมาะกับการเติบโตของสปอร์ไฟทอปธอรา |
| ฝนตกหนักบ่อย | สปอร์เคลื่อนผ่านน้ำไปติดต้นข้างเคียง |
| ปุ๋ยเคมีสะสมมาก | รากอ่อนแอ ทำให้เชื้อเข้าทำลายได้ง่าย |
| ปลูกลึกเกินไป | โคนต้นสัมผัสดินมากเกิน ทำให้เชื้อเข้าสู่ลำต้น |
แนวทาง รักษา – ป้องกัน ไฟทอปธอราในมะนาว
แนวทางรักษา (เมื่อเริ่มพบอาการ)
ขุดเปิดโคน–ตัดรากเน่า
• เอาดินออก เปิดให้เห็นโคนต้น อากาศถ่ายเท
• ตัดราก/เปลือกที่เน่าออก
ใช้สารชีวภัณฑ์
• เช่น ไตรโคเดอร์มา (Trichoderma spp.)
• บาซิลลัส ซับทิลิส (Bacillus subtilis) ผสมน้ำราดโคน
พ่นสารเคมี (กรณีจำเป็น)
• เช่น ฟอสฟอไนต์ (fosetyl-Al), เมตาแลกซิล (metalaxyl)
• ราดรอบโคนและพ่นที่โคนต้น (สลับกับชีวภัณฑ์)
ลดการให้น้ำ + เพิ่มการระบายน้ำ
• ให้เฉพาะเมื่อดินแห้ง ไม่รดแบบแฉะทุกวัน
แนวทางป้องกันระยะยาว
| วิธี | รายละเอียด |
|---|---|
| ปลูกในวงบ่อหรือยกร่อง | ป้องกันน้ำขังที่โคน |
| ใส่ “ไตรโคเดอร์มา” สม่ำเสมอ | เดือนละ 1 ครั้ง รอบโคนหรือผสมปุ๋ยอินทรีย์ |
| คลุมโคนด้วยเศษใบไม้ | รักษาความชื้นแบบสมดุล ไม่เปียกเกิน |
| สลับใช้ “น้ำหมักสมุนไพรฆ่าเชื้อรา” | เช่น น้ำหมักหอมแดง+ข่า+ขิง+เหล้าขาว |
สูตรน้ำหมักต้านเชื้อไฟทอปธอรา (ธรรมชาติ)
วัตถุดิบ:
• ข่าแก่ 500 กรัม
• หอมแดง 500 กรัม
• เหล้าขาว 1 แก้ว
• กากน้ำตาล 3 ช้อนโต๊ะ
• น้ำเปล่า 5 ลิตร
วิธีใช้:
• หมักไว้ 7 วัน กรอง
• ผสมน้ำในอัตรา 100 ซีซี/น้ำ 20 ลิตร
• ราดรอบโคน หรือฉีดพ่นที่โคนต้น ทุก 7–10 วัน
10 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร