การผลิต ไคโตซาน (Chitosan) จาก กะปิ เป็นแนวทางที่เป็นไปได้ทางทฤษฎี เพราะ กะปิทำจากกุ้งเคย ซึ่งมีเปลือกที่ประกอบด้วย ไคติน (Chitin) ซึ่งเป็นวัตถุดิบหลักในการผลิตไคโตซาน

อย่างไรก็ตาม กระบวนการนี้ต้องผ่านหลายขั้นตอนที่มีปฏิกิริยาเคมีเข้มข้น และต้องมีอุปกรณ์ป้องกันความปลอดภัย

กระบวนการผลิตไคโตซานจากกะปิ (ระดับทดลอง)

1. การเตรียมวัตถุดิบ

• นำกะปิ (ที่ทำจากกุ้งเคยแท้) มาละลายน้ำ แล้วกรองแยกเศษเปลือกหรือชิ้นแข็งออกให้ได้มากที่สุด

• นำกากเปลือกที่ได้มา ล้างหลายรอบ เพื่อเอาเกลือและไขมันออก

2. การแยกไคติน (Chitin)

ขั้นตอนที่ 1: กำจัดโปรตีน (Deproteinization)

• ต้มหรือแช่เปลือกใน NaOH 1–5% ที่อุณหภูมิ 60–90°C นาน 1–2 ชม.

• ล้างจน pH เป็นกลาง

ขั้นตอนที่ 2: กำจัดแร่ธาตุ/แคลเซียม (Demineralization)

• แช่ใน กรดไฮโดรคลอริก (HCl) 1–5% นาน 30 นาที – 1 ชม.

• ล้างจนไม่มีฟองและ pH เป็นกลาง

หลังจากขั้นตอนนี้จะได้ "ไคติน" (Chitin) ซึ่งเป็นโครงสร้างพื้นฐาน

3. เปลี่ยนไคตินเป็นไคโตซาน (Chitosan)

ขั้นตอนที่ 3: การดีแอซีติเลชัน (Deacetylation)

• ต้มไคตินใน NaOH เข้มข้น (40–50%) ที่อุณหภูมิ 100°C ประมาณ 1–3 ชม.

• ล้างจนสะอาดและ pH เป็นกลาง → จะได้ ไคโตซาน

สรุปอุปกรณ์และสารเคมีที่ต้องใช้

การใช้ไคโตซานในเกษตร

• ใช้ฉีดพ่นกระตุ้นภูมิคุ้มกันพืช

• เร่งการแตกรากหรือใบอ่อน

• ลดการเกิดโรคในพืชจากเชื้อรา

ความเข้มข้นใช้งานทั่วไป: 40–80 ppm (เจือจางจากสารละลายไคโตซาน 1–2%)

ข้อควรระวัง

• การใช้สารเคมีอันตรายต้องมีอุปกรณ์ป้องกัน และทำในที่เปิดโล่ง

• ไคโตซานที่ได้จากวิธีบ้านๆ อาจไม่บริสุทธิ์เท่าของอุตสาหกรรม แต่ใช้งานเกษตรได้ดี

• ถ้าต้องการความสะดวก ปัจจุบันมี ไคโตซานแบบน้ำสำเร็จรูป จำหน่ายทั่วไป (เลือกชนิดเกรดเกษตร)

11 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร