แบคทีเรียในดิน

แบคทีเรียในดิน คือสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า แต่มีบทบาทสำคัญอย่างมากต่อ สุขภาพดิน–การเจริญเติบโตของต้นมะนาว–ความสมดุลของระบบนิเวศในสวน

หน้าที่หลักของแบคทีเรียในดิน

1. ย่อยสลายอินทรียวัตถุ

เปลี่ยนเศษพืช เศษปุ๋ยคอก ให้กลายเป็นธาตุอาหารที่รากพืชดูดใช้ได้

2. ตรึงไนโตรเจนจากอากาศ

เช่น แบคทีเรีย Rhizobium, Azotobacter ช่วยเติมไนโตรเจนให้พืชโดยไม่ต้องใส่ปุ๋ยเคมีมาก

3. ละลายธาตุอาหารในดิน

เช่น ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม ที่อยู่ในรูปไม่ละลายน้ำ จะถูกแบคทีเรียช่วยเปลี่ยนให้อยู่ในรูปที่พืชดูดซึมได้

4. ควบคุมโรคในดิน

แบคทีเรียดีบางชนิด เช่น Bacillus subtilis, Pseudomonas fluorescens ช่วยยับยั้งเชื้อราร้าย เช่น ฟิวซาเรียม, ไตรโคเดอร์มา

แบคทีเรียดีในดินมีกลุ่มใดบ้าง?

กลุ่มแบคทีเรีย หน้าที่เด่น
Rhizobium ตรึงไนโตรเจนร่วมกับรากพืชตระกูลถั่ว
Azotobacter / Azospirillum ตรึงไนโตรเจนอิสระในดิน
Bacillus subtilis ควบคุมโรคพืช ย่อยสลายอินทรียวัตถุ
Pseudomonas fluorescens สร้างสารต้านเชื้อรา ป้องกันโรคทางราก
Actinomycetes สร้างกลิ่นดินหอม ย่อยสลายเศษซากพืชระดับลึก

แหล่งแบคทีเรียดีในสวนเกษตรอินทรีย์

แหล่งธรรมชาติ วิธีใช้
น้ำหมักชีวภาพ (EM, หน่อกล้วย, ผลไม้สุก) ผสมน้ำราดโคนหรือพ่นใบ
ปุ๋ยหมัก/ปุ๋ยคอกเก่า มีจุลินทรีย์ที่หลากหลาย โดยเฉพาะเมื่อหมักดี
ดินใบไม้ผุในป่า ดึงจุลินทรีย์พื้นบ้านมาเพาะขยาย
เชื้อจุลินทรีย์ชีวภัณฑ์ เช่น บาซิลลัส, ไตรโคเดอร์มา, พีซูโดโมแนส ใช้เพื่อควบคุมโรคในดิน

วิธีส่งเสริม “แบคทีเรียดี” ในดินสวนมะนาว

• เติมอินทรียวัตถุสม่ำเสมอ เช่น เศษใบไม้ ปุ๋ยหมัก แกลบดำ น้ำหมัก ฯลฯ

• งดใช้สารเคมีฆ่าเชื้อในดิน เช่น ปูนขาวมากเกินไป, ยาฆ่าเชื้อราแบบรุนแรง

• คลุมดินให้ชื้นและเย็น คลุมด้วยหญ้าแห้งหรือใบไม้ ช่วยให้แบคทีเรียทำงานดี

• เติมน้ำหมักชีวภาพเป็นประจำ เช่น น้ำหมักหน่อกล้วย, น้ำหมักมูลสัตว์

• พรวนดินเบา ๆ บ้าง เพื่อให้อากาศไหลผ่านและเพิ่มออกซิเจนให้แบคทีเรีย

สัญญาณว่า “ดินขาดแบคทีเรียดี”

อาการ สาเหตุ
ดินแน่น ร่วนยาก อินทรียวัตถุน้อย แบคทีเรียย่อยสลายไม่พอ
ใบซีด แตกยอดช้า รากไม่ดูดอาหาร เพราะดินขาดจุลินทรีย์ช่วยละลายธาตุ
โรครากเน่า–โคนเน่าเรื้อรัง แบคทีเรียดียับยั้งโรคไม่พอ

256 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร