การเพิ่มไนโตรเจนในดินโดยไม่ใช้ปุ๋ยเคมี ซึ่งเป็นวิธีธรรมชาติและยั่งยืน เหมาะสำหรับเกษตรอินทรีย์และการปรับปรุงดินให้ดีขึ้นในระยะยาว

วิธีเพิ่มไนโตรเจนในดินโดยไม่ใช้ปุ๋ยเคมี

1. ใช้จุลินทรีย์ตรึงไนโตรเจน (ชีวภัณฑ์)

จุลินทรีย์บางชนิดสามารถดึงไนโตรเจนจากอากาศมาเปลี่ยนให้อยู่ในรูปที่พืชใช้ได้ เช่น:

• Rhizobium (อาศัยอยู่ในรากถั่ว ตรึงไนโตรเจนได้ดี)

• Azotobacter (จุลินทรีย์อิสระ ตรึงไนโตรเจนในดิน)

• Azospirillum (อาศัยอยู่บริเวณรากพืช เช่น ข้าว ข้าวโพด)

วิธีใช้:

• ผสมชีวภัณฑ์กับน้ำรดลงดิน หรือคลุกเมล็ดก่อนปลูก

• ใช้สม่ำเสมอทุก 15–30 วัน เพื่อให้จุลินทรีย์ทำงานต่อเนื่อง

2. ปลูกพืชตระกูลถั่ว (พืชปุ๋ยสด)

พืชตระกูลถั่ว เช่น ถั่วพร้า, ถั่วเขียว, ถั่วลิสง, ปอเทือง มีรากที่สร้างปมร่วมกับ Rhizobium ซึ่งตรึงไนโตรเจนได้ดี

วิธีใช้:

• ปลูกเป็นพืชหมุนเวียน หรือแซมในแปลง

• หลังออกดอกให้ไถกลบเพื่อเพิ่มไนโตรเจนในดิน (ก่อนปลูกพืชหลัก)

3. ใส่ปุ๋ยคอกและปุ๋ยหมัก

ปุ๋ยคอกและปุ๋ยหมักมีไนโตรเจนจากการย่อยสลายอินทรียวัตถุ เช่น มูลวัว มูลไก่ เศษพืช

วิธีใช้:

• ใส่ลงดินปีละ 1–2 ครั้ง

• ควรเป็นปุ๋ยคอกเก่าหรือหมักดีแล้ว เพื่อลดกลิ่นและจุลินทรีย์ไม่ดี

4. คลุมดินด้วยอินทรียวัตถุ (Mulching)

เช่น ฟางข้าว, ใบไม้แห้ง, หญ้าแห้ง → เมื่อย่อยสลาย จะปล่อยไนโตรเจนคืนสู่ดิน

ประโยชน์เพิ่ม:

• รักษาความชื้น

• ป้องกันการชะล้าง

• ส่งเสริมจุลินทรีย์ในดิน

5. ใช้น้ำหมักชีวภาพ (น้ำหมักปุ๋ยปลา/น้ำหมักถั่วเหลือง)

เป็นแหล่งไนโตรเจนธรรมชาติจากวัตถุดิบที่มีโปรตีนสูง

วิธีใช้:

• หมักเองหรือซื้อจากแหล่งผลิตปลอดภัย

• เจือจางแล้วรดต้นหรือพ่นทางใบ

32 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร