กระบวนการผสานแผลของลำต้นมะนาว (หรือไม้ผลทั่วไป) หลังจากเปลือกหรือเนื้อเยื่อบางส่วนแห้งตาย จะเกิด “กลไกการสมานแผล” ตามธรรมชาติของต้นไม้ ซึ่งสามารถอธิบายเป็นลำดับได้ดังนี้

1. ระยะเนื้อเยื่อแห้งตาย (Necrosis phase)

เมื่อเปลือกลำต้นถูกแดดจัด เชื้อรา หรือบาดแผลจากการตัดแต่ง จะเกิดบริเวณ “แผลแห้ง” เนื้อเยื่อในจุดนั้นจะหยุดลำเลียงอาหารและน้ำ หากไม่มีการลุกลามของเชื้อราเพิ่มเติม ต้นไม้จะเริ่ม “จำกัดขอบแผล” ด้วยชั้นเนื้อเยื่อแข็งที่เรียกว่า Barrier zone (เขตป้องกันเชื้อรา)

2. ระยะเริ่มสร้างเนื้อเยื่อใหม่ (Callus formation)

บริเวณรอบ ๆ ขอบแผล โดยเฉพาะส่วน “คัมเบียม” (cambium) ซึ่งเป็นเนื้อเยื่อเจริญ จะเริ่มแบ่งเซลล์ใหม่ เกิดเนื้อเยื่อสีเขียวอ่อนหรือขาวนวล เรียกว่า Callus tissue (คัลลัส) เนื้อเยื่อนี้จะค่อยๆ โตเข้าหากันจากรอบแผล

3. ระยะปิดแผลสมบูรณ์ (Wound closure)

เมื่อคัลลัสจากทั้งสองด้านเจอกัน จะรวมตัวเป็นเนื้อเยื่อเปลือกใหม่ เปลือกใหม่จะหนาขึ้นเรื่อย ๆ จนกลืนเป็นเนื้อเดียวกับลำต้น สีของเปลือกใหม่ในระยะแรกมัก “เขียวอมม่วง” หรือ “เขียวเข้ม” แล้วจะค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเมื่อแก่

เทคนิคช่วยให้แผลสมานเร็ว

• ตัดแต่งขอบแผลให้เรียบ ด้วยมีดคมสะอาด ไม่ให้เปลือกฉีก

• ทายากันเชื้อรา เช่น คอปเปอร์ออกซีคลอไรด์ หรือคอปเปอร์ไฮดรอกไซด์

• ใช้ฮิวมิค+น้ำตาลทางด่วน พ่นราดโคน ช่วยกระตุ้นการสร้างคัลลัส

• รักษาความชื้นดินให้พอเหมาะ ระบบรากแข็งแรงจะส่งผลให้แผลปิดเร็ว

• อย่าให้โดนแดดจัดตรงแผล ใช้ฟางหรือกระสอบพรางแสงไว้ชั่วคราว

สัญญาณว่าแผลเริ่มสมาน

ขอบแผลมีสีเขียวหรือเทาอมม่วง มีรอยนูนเล็ก ๆ คล้ายขอบเปลือกใหม่ดันขึ้น ไม่มีเชื้อรา หรือยางซึมออกมาอีก

32 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร