โดยธรรมชาติแล้ว พืชทุกชนิด รวมถึง ต้นมะนาว ที่พวกเราปลูกกันอยู่ ได้ถูกธรรมชาติออกแบบระบบการดำรงชีวิตไว้อย่างสมบูรณ์ตั้งแต่ดึกดำบรรพ์ โดยเฉพาะ “ระบบราก” ที่มีหน้าที่หลักในการดูดซับธาตุอาหารต่าง ๆ เพื่อส่งต่อเข้าสู่กระบวนการดำรงชีพของต้นไม้

ต่อมาเมื่อมีการพัฒนาเกษตรเชิงการค้า มนุษย์ได้พยายามปรับวิธีการให้ธาตุอาหารแก่พืช โดยมีการโฆษณาว่าสามารถให้ทางใบได้ด้วย ซึ่งก็มีส่วนจริงอยู่บ้าง แต่โดยภาพรวมแล้ว การดูดซึมทางใบไม่สามารถทดแทนการดูดซึมทางรากได้อย่างสมบูรณ์

ด้วยเหตุนี้ สวนมะนาวท้ายไร่ จึงได้ทดลองและพัฒนาสูตร ปุ๋ยหมักที่เหมาะสมกับต้นมะนาวโดยเฉพาะ เพื่อให้พืชได้รับอาหารอย่างเป็นธรรมชาติ และเสริมความอุดมสมบูรณ์ให้กับผืนดินไปพร้อมกัน

ตลอดระยะเวลาประมาณ 1 ปีที่ผ่านมา ทางสวนได้ทดลองหลากหลายสูตรและใช้วัสดุต่างชนิดกัน กระทั่งได้พบ “สูตรปุ๋ยหมักที่ใช้ได้ผลดีเยี่ยมกับมะนาว”

เมื่อใช้แล้วดินจะร่วนซุย ใบเขียวเข้ม ผลสมบูรณ์ และยังมีไส้เดือนเกิดขึ้นในบริเวณที่ใส่ปุ๋ยหมักอีกด้วย ซึ่งถือเป็นสัญญาณของดินที่มีชีวิต

สวนมะนาวท้ายไร่ยินดีเผยแพร่สูตรนี้ให้เพื่อน ๆ ชาวสวนได้นำไปลองทำใช้เอง เพื่อช่วยลดต้นทุน เพิ่มคุณภาพดิน และยืดอายุสวนให้ยั่งยืน

วัสดุที่ใช้ในการทำปุ๋ยหมักชั้น

• แกลบเก่า ถ้ามีไม่พอ สามารถใช้แกลบใหม่ได้เช่นกัน แต่แกลบเก่าจะดีกว่า

• ขี้วัวตากแห้ง

• สารเร่ง พด.1 (สามารถขอได้ที่กรมพัฒนาที่ดินทั่วประเทศ)

• ปุ๋ยเคมีสูตร 46-0-0

• น้ำสะอาด

ขั้นตอนการทำ “ปุ๋ยหมักชั้น” สูตรสวนมะนาวท้ายไร่

ชื่อสูตรก็บอกอยู่แล้วว่า “ชั้น” ดังนั้น ขั้นตอนหลักคือการนำวัสดุต่างๆ มาเรียงเป็นชั้นๆ อย่างเป็นระบบ โดยแต่ละชั้นของแกลบและขี้วัวจะหนาประมาณ 5-6 เซนติเมตร เริ่มจากการ เตรียมพื้นที่ ที่เป็นพื้นดินโล่งแจ้ง เกลี่ยให้เรียบเสมอกัน จากนั้นทำตามขั้นตอนดังนี้

ชั้นที่ 1

นำ แกลบ มาวางเป็นชั้นแรก กว้าง-ยาวตามต้องการ เช่น กว้าง 2 เมตร ยาว 10 เมตร หรือปรับตามพื้นที่ได้ รูปร่างคล้าย “ร่องผัก” ความหนาประมาณ 5-6 เซนติเมตร จากนั้น พรมน้ำให้ชุ่มทั่วถึง

ชั้นที่ 2

นำ สารเร่ง พด.1 มาละลายน้ำในอัตรา น้ำ 20 ลิตร ต่อ พด.1 จำนวน 1 ซอง คนให้เข้ากันแล้วพักไว้ประมาณ 10 นาที จากนั้นเทใส่บัวรดน้ำ แล้ว รดให้ทั่วกองแกลบเพียงรอบเดียว ไม่ต้องรดซ้ำ

ชั้นที่ 3

นำ ปุ๋ยเคมีสูตร 46-0-0 มาโรยบาง ๆ ให้กระจายทั่วกองแกลบ

ชั้นที่ 4

นำ ขี้วัวตากแห้ง มาวางแผ่บนกองแกลบ หนา 5-6 เซนติเมตร พรมน้ำให้ทั่ว แล้วทำซ้ำขั้นตอนเดียวกับ “ชั้นที่ 2” และ “ชั้นที่ 3” คือ ราด พด.1 ลงบนขี้วัว แล้วตามด้วย โรยปุ๋ยเคมี 46-0-0

จากนั้นให้นำแกลบมาโรยทับเป็นชั้นใหม่ แล้วทำซ้ำแบบนี้ไปเรื่อย ๆ จนกว่ากองจะสูงประมาณ 1 เมตร หรือจนกว่าวัสดุจะหมด

เมื่อจัดเรียงครบทุกชั้นแล้ว ให้ ทิ้งไว้หมักประมาณ 30 วัน จากนั้นสามารถ ขนย้ายไปเก็บไว้ในที่ร่ม หรือใช้ได้ทันที

วิธีใช้กับสวนมะนาว

สำหรับมะนาวปลูกใหม่ : ผสมปุ๋ยหมักนี้กับดินปลูกในวงบ่อหรือหลุมปลูก

สำหรับมะนาวปลูกแล้ว : ขุดเซาะรอบ ๆ โคนต้น กว้างประมาณ 1 ปากจอบ ลึก 15-20 เซนติเมตร ใส่ปุ๋ยหมักแทนดินที่ขุดออก แล้ว โรยปุ๋ยหมักรอบโคนต้นหนาประมาณ 4 เซนติเมตร จากนั้น รดน้ำตามปกติ

ผลลัพธ์ที่ได้

หลังจากใช้ประมาณ 20 วัน จะสังเกตเห็นว่า ใบมะนาวเขียวเข้มขึ้น ใบมีความเป็นมัน ต้นแข็งแรง

ซึ่งเป็นสัญญาณว่ามะนาวของเราเริ่มฟื้นตัวและมีสุขภาพดีขึ้น และเมื่อผ่านไปประมาณ 4-5 เดือน จะพบว่ามี ไส้เดือนดิน ปรากฏในบริเวณที่ใส่ปุ๋ยหมัก นั่นแสดงว่าดินมีชีวิตและสมบูรณ์ยิ่งขึ้น

ปุ๋ยหมักชั้น สูตรสวนมะนาวท้ายไร่ ไม่เพียงช่วยบำรุงต้นมะนาวให้แข็งแรงเท่านั้น แต่ยังคืนชีวิตให้ดิน ช่วยให้สวนเติบโตอย่างยั่งยืน เพราะ “ดินดี ต้นดี ผลย่อมดี” เสมอ

616 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร