“การบริหารจัดการน้ำผิดพลาด” ถือเป็นสาเหตุหลักอันดับต้น ๆ ที่ทำให้ ผลผลิตมะนาวลดลง ทั้งในด้าน ปริมาณ คุณภาพ ความสม่ำเสมอของผลผลิต

การให้น้ำไม่เหมาะสม ไม่ว่าจะ “ขาดน้ำ” หรือ “น้ำมากเกิน” ล้วนส่งผลโดยตรงต่อ ระบบราก การดูดธาตุอาหาร และการออกดอก-ติดผล ของมะนาว

ผลกระทบของ “การบริหารจัดการน้ำผิดพลาด” ต่อมะนาว

1. ขาดน้ำ

อาการที่พบบ่อย ใบมะนาวห่อ เหี่ยว หรือร่วงเร็ว ยอดหยุดการเจริญเติบโต ดอก/ผลอ่อนร่วงก่อนกำหนด ผลที่เหลือมีขนาดเล็กเปลือกหนา น้ำในผลน้อย ในระยะยาว ต้นโทรม ระบบรากตื้น

ผลกระทบทางสรีรวิทยา

รากดูดธาตุอาหารไม่ได้ ใบเหลืองจากขาดไนโตรเจน–แมกนีเซียม เซลล์พืชขาดแรงดันน้ำ หยุดแบ่งเซลล์ ผลไม่ขยาย กระตุ้นให้พืช “เครียด” จนเปิดดอกไม่สม่ำเสมอ

2. ให้น้ำมากเกินไป

อาการ ดินแฉะ รากขาดอากาศ รากเน่า ใบเหลืองซีดทั้งต้น คล้ายขาดธาตุแต่จริงๆ ขาดอากาศ ดอกและผลอ่อนร่วงง่าย ต้นมะนาวอาจติดโรคเชื้อรา (ไฟทอปธอรา, รากเน่า-โคนเน่า) ผลโตช้า เนื้อจืด เปลือกบางแต่ไม่แน่น

ผลกระทบต่อผลผลิต

ระบบรากเสียหายถาวร ต้องใช้เวลาฟื้นหลายเดือน ผลผลิตรอบต่อไปลดลงอย่างมาก

3. ให้น้ำไม่สม่ำเสมอ

คือการให้บ้าง-ไม่ให้บ้าง หรือรดมากบ้างน้อยบ้าง เป็นปัญหาที่ร้ายแรงที่สุดในช่วงติดผล อาการ ผลมะนาว “แตก” จากการขยายตัวเร็วหลังขาดน้ำ ผลมีรอยแห้งคาแกน (ไส้กลางดำ) รสชาติไม่สม่ำเสมอ เปลือกหนา ผลผลิตแต่ละต้นไม่พร้อมเก็บพร้อมกัน

แนวทางการบริหารจัดการน้ำที่ถูกต้อง

1. เข้าใจความต้องการน้ำของมะนาวแต่ละระยะ

2. ใช้ระบบน้ำที่ควบคุมได้แม่นยำ

ระบบน้ำหยด (Drip) เหมาะกับสวนมะนาวมากที่สุด มีวาล์วแยกโซน เพื่อปรับปริมาณน้ำตามอายุของต้น ติดตั้งมิเตอร์น้ำหรือใช้ถังวัดเวลาให้น้ำ เพื่อคุมปริมาณจริง

เคล็ดลับ: มะนาวต้องการน้ำประมาณ 20-40 ลิตรต่อต้น/ครั้ง ขึ้นอยู่กับขนาดต้นและสภาพอากาศ

3. ตรวจดินและความชื้นสม่ำเสมอ

ใช้เครื่องวัดความชื้นดิน หรือใช้ “วิธีบีบดินในมือ” ถ้าดินจับเป็นก้อนได้แต่ไม่แฉะ ความชื้นเหมาะสม ถ้าดินร่วนหลุดจากกัน ขาดน้ำ ถ้าดินเปียกแฉะติดมือ น้ำมากเกิน

4. ทำระบบระบายน้ำดี

โดยเฉพาะสวนที่อยู่ในที่ลุ่ม ต้องยกร่องปลูกให้สูงกว่าระดับน้ำ และทำทางระบายน้ำออกหลังฝนตก ต้องใช้เศษหญ้าคลุมดินช่วยรักษาความชื้น

5. บันทึกการให้น้ำเป็นประจำ

“การจดบันทึกคือหัวใจของการบริหารน้ำ” ควรบันทึก วันที่ให้น้ำ ระยะเวลาหรือปริมาณ สภาพอากาศ (ฝน/แดด) อาการของต้นมะนาว ข้อมูลนี้จะช่วยให้ปรับปริมาณน้ำให้เหมาะกับฤดูกาลในปีต่อไปได้ดีมาก

สรุป

การให้น้ำที่ “เหมาะ สม่ำเสมอ มีระบบระบายดี” คือพื้นฐานของมะนาวที่ดก สวย น้ำเยอะ และออกผลต่อเนื่อง

11 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร