“หนอนชอนใบมะนาว” (Citrus Leaf Miner, ชื่อวิทยาศาสตร์ Phyllocnistis citrella) เป็นศัตรูของมะนาว ตัวเล็กแต่ผลกระทบใหญ่มาก โดยเฉพาะช่วงที่มะนาวแตกยอดอ่อน คำตอบสั้นคือ ต้อง “ป้องกัน” เป็นหลัก และ “กำจัด” เมื่อพบระบาดเกินจุดควบคุม ผมอธิบายให้เห็นภาพแบบครบวงจรนะครับ

1. ลักษณะและวงจรชีวิต

หนอนชอนใบเป็นผีเสื้อกลางคืนขนาดเล็ก ตัวเต็มวัยจะวางไข่ที่ใบอ่อน ฟักเป็นหนอนเจาะ “ชอนไช” อยู่ใต้ผิวใบ วงจรชีวิตสั้นมาก 10-14 วัน แต่ขยายพันธุ์ต่อเนื่องโดยเฉพาะฤดูฝน

สัญญาณที่สังเกตได้: ใบอ่อนม้วนงอ บิดเบี้ยว มีรอยคดขาวๆ คล้ายเส้นด้ายบนใบ ปลายใบแห้งหรือแตกเป็นรู

2. ทำไมต้อง “ป้องกัน”

เพราะเมื่อหนอนเจาะเข้าไปใต้ผิวใบแล้ว ยาฆ่าแมลงทั่วไปแทบไม่สามารถเข้าถึงได้ ใบอ่อนที่เสียหายจะหยุดการเจริญเติบโต ลดพื้นที่สังเคราะห์แสง ทำให้ต้นโทรม และเป็น “ประตูทางเข้า” ของ โรคแคงเกอร์ ตามมา ดังนั้น “การป้องกัน” จึงสำคัญกว่าการรอให้เกิดแล้วค่อยกำจัด

3. แนวทาง ป้องกันหนอนชอนใบ

(1) ตัดแต่งกิ่งให้โปร่ง ลดความชื้นในพุ่มทำให้แมลงไม่ชอบมาวางไข่ ช่วยให้พ่นสารได้ทั่วถึง

(2) ใช้ ชีวภัณฑ์ป้องกัน เชื้อบาซิลลัส ทูริงเยนซิส (Bt) ใช้ได้ผลดีถ้าพ่นในระยะไข่หรือหนอนวัยอ่อน (ก่อนเข้าชอนไช) เชื้อบีเอส (Bacillus subtilis) ช่วยลดการเกิดโรคแคงเกอร์ที่ตามมาหลังใบช้ำจากหนอน

(3) ใช้น้ำหมักสมุนไพร/น้ำส้มควันไม้ กลิ่นแรงช่วยไล่ตัวเต็มวัยไม่ให้มาวางไข่ เช่น น้ำหมักสะเดา ตะไคร้หอม ยาสูบ พ่นช่วงเย็นหลังแตกใบอ่อนใหม่

(4) พ่นสารเคมีกลุ่มดูดซึมเฉพาะช่วงจำเป็น เฉพาะเมื่อพบหนอนเริ่มระบาดมากกว่า 10-20% ของยอดอ่อน เลือกสารกลุ่มปลอดภัย เช่นอิมิดาโคลพริด (Imidacloprid) อะบาเม็กติน (Abamectin) ไทอะมีโทแซม (Thiamethoxam)

พ่นเฉพาะช่วง “ยอดเริ่มแยกใบ” เท่านั้น และ หยุดพ่นทันทีเมื่อใบแข็ง เพราะหลังจากนั้นหนอนไม่สามารถชอนไชได้แล้ว

4. แนวทาง กำจัดเมื่อพบการระบาด

• ตัดใบหรือยอดที่ถูกชอนไชมากออกจากต้น เพื่อลดจำนวนหนอนและไข่ในแปลง

• เผาทำลายเศษใบที่มีหนอนอยู่ ป้องกันการฟักซ้ำ

• พ่นชีวภัณฑ์ Bt หรือ ยาดูดซึมเฉพาะจุด ในช่วงเย็นหรือตอนแดดอ่อน

• เน้นการบำรุงให้ต้นแข็งแรง พ่นธาตุรอง-ธาตุเสริม (แมกนีเซียม+สังกะสี+โบรอน) ใบแข็งเร็ว หนอนไม่ชอนไชได้

5. สรุปแนวคิด “ป้องกันก่อนเกิด ดีกว่ากำจัดภายหลัง”

69 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร