คำว่า “สารเคมีกำจัดแมลงชนิดกว้าง” (broad-spectrum insecticide) หมายถึง สารกำจัดแมลงที่ทำลายได้หลายชนิดพร้อมกัน ไม่เฉพาะศัตรูเป้าหมาย แต่รวมถึง แมลงห้ำ แมลงเบียน และแมลงที่เป็นประโยชน์ ด้วย

1. ความหมายโดยสรุป

“ออกฤทธิ์กว้าง” หมายถึง สารที่สามารถฆ่าแมลงหลายกลุ่ม เช่น หนอน เพลี้ย เพลี้ยไฟ เพลี้ยแป้ง มด และแมลงวัน ได้ในคราวเดียว แต่ข้อเสียคือ ทำลายศัตรูธรรมชาติของแมลงศัตรูพืช ทำให้แมลงดื้อยาเร็ว กระทบต่อผึ้งและแมลงผสมเกสร ส่งผลต่อสุขภาพผู้ใช้และสิ่งแวดล้อม

2. ตัวอย่างสารกำจัดแมลงชนิดออกฤทธิ์กว้าง (ใช้ระมัดระวัง)

3. ผลเสียเมื่อใช้ผิดวิธี

• แมลงห้ำ-เบียนหายไป เพลี้ยไฟและเพลี้ยแป้งกลับมาระบาดหนักภายหลัง

• แมลงดื้อยา ต้องเพิ่มความเข้มข้นขึ้นเรื่อยๆ

• ผลตกค้างในผลผลิต ไม่ปลอดภัยต่อผู้บริโภค

• ดินและแหล่งน้ำปนเปื้อน

• ผึ้งตาย - ผสมเกสรลดลง - ผลผลิตลดลง

4. แนวทางการใช้ให้ปลอดภัยและได้ผล

4.1 ใช้เมื่อจำเป็นจริง ๆ เท่านั้น ตรวจพบแมลงเกินระดับเศรษฐกิจ (Economic threshold)

4.2 เลือกใช้แบบสลับกลุ่มสารออกฤทธิ์ (Rotation of mode of action) เพื่อป้องกันแมลงดื้อยา

4.3 หลีกเลี่ยงการพ่นช่วงดอกบาน โดยเฉพาะกลุ่มไพรีทรอยด์และนีโอนิโคตินอยด์

4.4 เสริมด้วยชีวภัณฑ์หรือสารสกัดพืชระหว่างรอบ เช่น บิวเวอเรีย เมตาไรเซียม น้ำหมักสะเดา

4.5 พ่นตอนเย็น ลดผลกระทบต่อแมลงผสมเกสร

5. ทางเลือกที่ปลอดภัยกว่า

สรุป

สารเคมีกำจัดแมลงชนิดกว้าง คือดาบสองคม ใช้ได้ผลเร็ว แต่ถ้าใช้บ่อย ศัตรูธรรมชาติหาย, แมลงดื้อยา, ระบบนิเวศพังหรือผิดเพี้ยนไป

11 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร