“เปลือกของเมล็ดมะนาวเป็นสีม่วง” เป็นอาการที่ชาวสวนหลายคน สังเกตได้ในช่วงบางฤดู โดยเฉพาะเมื่ออากาศแปรปรวนหรือหลังฝนตกบ่อย เดี๋ยวผมอธิบายให้ละเอียดแบบเข้าใจง่ายครับ

ลักษณะอาการ

เมื่อผ่าผลมะนาวดู จะเห็นว่า

• เปลือกหุ้มเมล็ด (seed coat) มีสี ม่วงอ่อน–ม่วงเข้ม หรืออมแดง

• ส่วนเนื้อเมล็ดข้างในยังเป็นสีขาว–เขียวอ่อน (ไม่ผิดปกติ)

• มักพบใน ผลแก่จัด หรือผลที่โดนแสงแดดแรง–อากาศเย็นจัด–หรือหลังฝนตกหนัก

สาเหตุที่ทำให้เปลือกเมล็ดมะนาวเป็นสีม่วง

1. การสะสมของสารแอนโทไซยานิน (Anthocyanin)

• เป็น “สารสีม่วง–แดง–น้ำเงิน” ที่พืชสร้างขึ้นเอง

• สร้างขึ้นเมื่อพืชได้รับ แสงแดดจัดในช่วงอุณหภูมิต่ำ หรือมี ความเครียดทางสภาพแวดล้อม เช่น ฝนสลับแดด ความต่างของอุณหภูมิกลางวัน–กลางคืนสูง

• เป็น “กลไกป้องกันตัวของพืช” เพื่อ ลดการเกิดอนุมูลอิสระ (oxidative stress)

• ดังนั้น “สีม่วง” ในเมล็ดไม่ได้แปลว่าผิดปกติ แต่แปลว่าต้นมะนาวกำลังปรับตัวครับ

2. ผลจากความเครียดของต้นแม่พันธุ์

• ต้นที่เครียด

• ขาดธาตุอาหาร (โดยเฉพาะฟอสฟอรัส, แมกนีเซียม)

• ดินอิ่มน้ำหรือระบายน้ำไม่ดี

• อากาศเย็นจัด ทำให้การสังเคราะห์สารสีในผลเปลี่ยนไปจนสะสมในเปลือกเมล็ด

3. พันธุกรรมของบางสายพันธุ์

• บางพันธุ์ เช่น “พิจิตร1” หรือ “แป้นพิจิตร” พบการสะสมแอนโทไซยานินง่ายกว่าโดยเฉพาะในผลที่สุกคาต้นนาน

สิ่งที่ต้องระวัง

• ถ้าเปลือกเมล็ดเป็นม่วง แต่เนื้อเมล็ดยังขาว แข็งดี ไม่มีกลิ่นเน่า ไม่เป็นโรค

• แต่ถ้า เมล็ดเปลี่ยนสีคล้ำทั่ว มีกลิ่นเหม็นหรือยุ่ย พบเชื้อราในผล ให้สงสัยว่าเกิดจาก เชื้อราหลังเก็บเกี่ยว เช่น Alternaria หรือ Penicillium ควรจัดการด้วยการ

• เก็บผลในช่วงอากาศแห้ง อย่าให้ผลค้างน้ำ พ่น ชีวภัณฑ์ป้องกันเชื้อรา (บีเอส, ไตรโคเดอร์มา) รอบผลก่อนเก็บ

สรุปสั้นๆ

11 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร