ความเครียดน้ำในมะนาว (Water stress) คือภาวะที่ต้นได้รับน้ำ ไม่สมดุล — อาจจะ ขาดน้ำ หรือ มีน้ำมากเกินไป ส่งผลโดยตรงต่อการสังเคราะห์แสง การลำเลียงอาหาร และการเจริญเติบโตครับ

ประเภทของความเครียดน้ำ

1. ขาดน้ำ (Drought stress)

• ปากใบปิด ลดการสังเคราะห์แสง

• ใบอ่อนเหี่ยวกลางวัน/ฟื้นกลางคืน

• ผลร่วง ดอกไม่ติด

• ใบแก่เหลืองร่วงก่อนเวลา

• ระยะยาว: รากฝอยตาย ใบเล็ก กิ่งแห้ง

2. น้ำมากเกินไป (Excess water stress)

• นอุ้มน้ำจนราก ขาดอากาศ (O₂)

• รากเน่า สีน้ำตาล มีกลิ่นเหม็น

• ใบเหลืองซีดทั้งต้น คล้ายขาดธาตุ

• การเจริญเติบโตหยุดชะงัก

สาเหตุที่ทำให้มะนาวเกิดความเครียดน้ำ

• ฝนตกหนัก น้ำขังรอบโคน

• ดินเหนียวแน่น อากาศถ่ายเทไม่ดี

• รดน้ำไม่สม่ำเสมอ บางวันแห้งจัด บางวันแฉะ

• ภาชนะปลูกเล็ก (ปลูกในบ่อ/กระถาง) ระบายน้ำไม่ดี

ผลเสียระยะยาว

• ดอก/ผลร่วง ขาดความสม่ำเสมอของน้ำ

• เปลือกผลบาง/แตกง่าย

• ภูมิต้านทานโรคลดลง ไวต่อโรครากเน่า โคนเน่า

• ลด คุณภาพผล น้ำมะนาวน้อย รสเปรี้ยวลดลง

วิธีจัดการ

ขาดน้ำ

• คลุมโคนด้วยฟาง หญ้าแห้ง ลดการระเหย

• รดน้ำสม่ำเสมอ เน้นช่วงติดดอก–ติดผล

• ใช้ระบบน้ำหยด/มินิสปริงเกอร์ ควบคุมปริมาณได้

น้ำมากเกินไป

• ยกร่อง ยกแปลงสูง ระบายน้ำออกจากโคน

• หลีกเลี่ยงการให้น้ำตอนฝนชุก

• ปรับดินด้วยปุ๋ยคอก แกลบ ขี้เถ้า ช่วยโปร่ง ระบายอากาศ

สรุป: ความเครียดน้ำคือ “ตัวแปรลับ” ที่ทำให้มะนาว ไม่ติดดอก ผลร่วงง่าย และอ่อนแอต่อโรค จึงต้องจัดการให้ดินมี ความชื้นพอดี–ไม่แฉะ–ไม่แห้งเกินไป เสมอ

163 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร