โคแฟกเตอร์ (Cofactor) คือ สารประกอบที่ไม่ใช่โปรตีน ที่จำเป็นต่อ การทำงานของเอนไซม์ครับ เอนไซม์บางชนิดถ้าไม่มีโคแฟกเตอร์ จะ ไม่สามารถเร่งปฏิกิริยาได้เต็มที่หรือไม่ทำงานเลย

ประเภทของโคแฟกเตอร์

1. ไอออนโลหะ (Metal ions)

เช่น Mg²⁺, Ca²⁺, Fe²⁺/Fe³⁺, Zn²⁺, Mn²⁺, Cu²⁺ ทำหน้าที่ช่วยจับซับสเตรต หรือคงโครงสร้างของเอนไซม์ให้เสถียร

ตัวอย่าง: Mg²⁺ เป็นโคแฟกเตอร์ของเอนไซม์ที่ใช้ ATP (เพราะต้องจับกับฟอสเฟต) Zn²⁺ เป็นโคแฟกเตอร์ของ Carbonic anhydrase

2. โคเอนไซม์ (Coenzyme)

เป็น โมเลกุลอินทรีย์ ส่วนใหญ่ได้มาจาก วิตามิน

ตัวอย่าง: NAD⁺ (จาก Niacin, Vit B3) ช่วยรับ–ส่งอิเล็กตรอน FAD (จาก Riboflavin, Vit B2) Coenzyme A (จาก Pantothenic acid, Vit B5)

3. กลุ่มพรอสเตติก (Prosthetic group)

• โคแฟกเตอร์ที่จับกับเอนไซม์อย่างถาวร (แน่นหนา)

• เช่น Heme group ใน Hemoglobin และ Cytochrome oxidase

ความสำคัญในพืช (รวมถึงมะนาว)

• แมงกานีส (Mn²⁺) โคแฟกเตอร์ของเอนไซม์ใน photosystem II (การแยกน้ำปล่อย O₂)

• เหล็ก (Fe²⁺/Fe³⁺) โคแฟกเตอร์ในเอนไซม์ของ ระบบขนส่งอิเล็กตรอน

• สังกะสี (Zn²⁺) โคแฟกเตอร์ของเอนไซม์สร้าง ออกซิน (ฮอร์โมนพืช)

• แคลเซียม (Ca²⁺) มีบทบาทเป็นโคแฟกเตอร์ควบคุมการทำงานของเอนไซม์บางชนิด และเป็น สัญญาณเซลล์

สรุปง่าย ๆ

• เอนไซม์ = โปรตีนตัวเร่ง

• โคแฟกเตอร์ = ตัวช่วยให้เอนไซม์ทำงานได้ (เหมือนกุญแจเสริม)

8 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร