ช่องทางดูดซึมธาตุอาหาร

ต้นมะนาว (และพืชทั่วไป) ดูดซึมธาตุอาหารผ่าน 2 ช่องทางหลัก คือดูดซึมทางรากและดูดซึมทางใบ

1. ดูดซึมทางราก (Root Uptake)

ช่องทางหลักที่พืชใช้ดูดธาตุอาหารกว่า 90% โดยดูดผ่าน “รากฝอย” ที่อยู่บริเวณปลายราก ธาตุที่ดูดได้ดีต้องอยู่ใน “รูปละลายน้ำ”

ธาตุที่ดูดทางรากได้ดี:

• ธาตุหลัก: N (ไนโตรเจน), P (ฟอสฟอรัส), K (โพแทสเซียม)

• ธาตุรอง: Ca, Mg, S

• ธาตุเสริม: Fe, Zn, B, Mn, Cu, Mo (แต่ดูดได้น้อยกว่าทางใบ)

เงื่อนไขสำคัญที่รากดูดได้:

เงื่อนไข ส่งผลอย่างไร
pH ดิน 5.5–6.5 ธาตุอยู่ในรูปละลายดี
ดินร่วน มีอินทรียวัตถุ ธาตุไม่ถูกตรึง รากหายใจได้
รากฝอยสมบูรณ์ ดูดซึมได้ดี ไม่เน่า
ไม่มีน้ำขัง ป้องกันรากเสีย – ธาตุไม่เคลื่อนไหว

2. ดูดซึมทางใบ (Foliar Uptake)

เป็นช่องทางเสริม โดยพ่นธาตุอาหารทางใบให้ดูดผ่าน "ผิวใบและปากใบ" เห็นผลเร็ว นิยมใช้เมื่อ:

• รากมีปัญหา

• ดินตรึงธาตุ

• ต้องการเร่งด่วน (เช่น ใบซีด ยอดไม่แตก)

ธาตุที่พ่นใบแล้วเห็นผลเร็ว:

ธาตุ ดูดซึมผ่านใบได้ดี?
Mg (แมกนีเซียม) ฟื้นใบเขียวเร็ว
Fe (เหล็ก) แก้ใบซีดเส้นกลางเขียว
Zn, Mn, Cu สร้างคลอโรฟิลล์–ต้านโรค
B (โบรอน) เร่งติดดอก-ผสมเกสรดี
N (ยูเรีย) เพิ่มใบ–เร่งยอด
การพ่นใบ ควรทำตอนเย็น → ปากใบเปิด และแสงไม่แรง

ช่องทางเสริมอื่น (ในเชิงลึก):

ช่องทาง รายละเอียด
ทางเยื่อเซลล์ พืชดูดธาตุผ่านผนังเซลล์เข้าสู่ไซโตพลาสซึม
ทางเอนไซม์-โปรตีนลำเลียง พืชใช้โปรตีนเฉพาะในการนำพาธาตุเข้าสู่ระบบ
ทางรากสื่อสารกับจุลินทรีย์ เช่น ไมคอร์ไรซา → ช่วยพืชดูด P, Zn, Cu

สรุป:

• รากดูดธาตุได้มาก ต้องดูแลดิน, pH, ความโปร่ง, อินทรียวัตถุ

• ใบดูดเร็ว เหมาะสำหรับฟื้นต้นเร็ว, พ่น Mg, Fe, Zn, B

• การเข้าใจช่องทางดูดซึมจะช่วยให้ “ใส่ปุ๋ยไม่เปลือง – ได้ผลจริง”

262 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร