จุลินทรีย์สร้างฮอร์โมนพืช
จุลินทรีย์สร้างฮอร์โมนพืช (Plant Growth Promoting Microorganisms – PGPM) คือกลุ่มจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ในดินหรือใกล้รากพืช แล้วสามารถ ผลิตฮอร์โมนพืชตามธรรมชาติ ออกมาได้ ซึ่งช่วยกระตุ้นให้ต้นพืช เจริญเติบโตดี แตกยอดไว รากแข็งแรง ออกดอกดี ต้านโรคแมลงได้มากขึ้น
ฮอร์โมนพืชที่จุลินทรีย์ผลิตได้มีอะไรบ้าง?
| ฮอร์โมน | ผลต่อพืช |
|---|---|
| ออกซิน (Auxin) | กระตุ้นการแตกราก รากฝอย และยอดใหม่ |
| ไซโตไคนิน (Cytokinin) | กระตุ้นการแบ่งเซลล์ → แตกใบ แตกยอด |
| จิบเบอเรลลิน (Gibberellin) | เพิ่มความยาวของก้านใบ ดอกใหญ่ ผลโต |
| กรดแอ็บไซซิก (ABA) | ช่วยควบคุมการเปิด-ปิดปากใบ → ต้านความเครียด |
| เอทิลีน (Ethylene) | ควบคุมการแก่ของใบ การสุกของผล (ต้องควบคุมไม่ให้มากเกิน) |
ตัวอย่าง จุลินทรีย์สร้างฮอร์โมนพืช ที่พบทั่วไป
| ชื่อจุลินทรีย์ | ฮอร์โมนที่ผลิตได้ | แหล่งพบ |
|---|---|---|
| Azospirillum spp. | ออกซิน, ไซโตไคนิน | ดินรอบรากพืช (rhizosphere) |
| Bacillus subtilis | ออกซิน, จิบเบอเรลลิน | ดินทั่วไป น้ำหมักชีวภาพ |
| Pseudomonas fluorescens | ไซโตไคนิน, ABA | ดินใกล้รากพืช, ดินร่วน |
| Rhizobium spp. | ออกซิน | ดินที่ปลูกพืชตระกูลถั่ว |
| Trichoderma spp. | ไซโตไคนิน, จิบเบอเรลลิน | ดินป่าชื้น น้ำหมักอินทรีย์ |
| Saccharomyces cerevisiae (ยีสต์) | ไซโตไคนิน | น้ำหมักผลไม้ น้ำหมักฮอร์โมนไข่ |
ประโยชน์ของการใช้จุลินทรีย์สร้างฮอร์โมนพืชในสวนมะนาว
• เร่งรากแตกไว → รากเดินเร็ว หลังปลูกหรือตอนฝนหนัก
• กระตุ้นยอดอ่อน → แตกใบสมบูรณ์พร้อมสะสมอาหาร
• ช่วยให้พืชฟื้นตัวไวหลังโทรม
• ลดการใช้สารเคมี/ฮอร์โมนสังเคราะห์
• ส่งเสริมการออกดอก–ติดผลสม่ำเสมอ
วิธีนำจุลินทรีย์ฮอร์โมนมาใช้ในสวนมะนาว
1. น้ำหมักชีวภาพที่มีจุลินทรีย์สร้างฮอร์โมน
• น้ำหมักหน่อกล้วย
• น้ำหมักมูลสัตว์ + ผลไม้สุก
• ฮอร์โมนไข่ + นมเปรี้ยว + ยีสต์
• ราดโคน หรือพ่นใบ ทุก 7–10 วัน
2. ใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์โดยตรง (ขยายเชื้อก่อน)
• เช่น เชื้อ บาซิลลัส, ไตรโคเดอร์มา, ยีสต์ขยายตัว
• ขยายกับน้ำตาล + น้ำสะอาด 3–5 วัน
• แล้วใช้ราดโคน หรือผสมพ่นร่วมกับธาตุรองได้
3. ผสมร่วมในปุ๋ยหมัก/ปุ๋ยอินทรีย์
• ใส่เชื้อจุลินทรีย์ระหว่างหมักปุ๋ย
• ทำให้ปุ๋ยมีชีวิต + ส่งเสริมการสร้างฮอร์โมนระยะยาว
ตัวอย่างสูตรน้ำหมักเร่งฮอร์โมนจากจุลินทรีย์ธรรมชาติ
| ส่วนผสม | ปริมาณ |
|---|---|
| ไข่ไก่ | 2 ฟอง |
| กล้วยน้ำว้าสุก | 1 ลูก |
| นมเปรี้ยว | 1/2 แก้ว |
| ยีสต์เบเกอรี่ | 1 ช้อนชา |
| น้ำตาลทรายแดง | 3 ช้อนโต๊ะ |
| น้ำสะอาด | 5 ลิตร |
| หมัก 2 วัน แล้วนำไปใช้พ่นทางใบ หรือราดโคน อัตรา 100–200 ซีซี ต่อน้ำ 20 ลิตร | |
สรุป
| จุดเด่น | คำอธิบาย |
|---|---|
| ปลอดภัย | ไม่มีสารตกค้างในผลผลิต |
| ยั่งยืน | ส่งเสริมระบบนิเวศจุลินทรีย์ในดิน |
| ต้นทุนต่ำ | ทำได้เอง ใช้ของใกล้ตัว |
| เห็นผลชัด | ใบเขียว ใบหนา แตกยอดเร็ว ผลผลิตดีขึ้น |
31 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร