น้ำยาเร่งราก (Rooting Hormone) มีบทบาทสำคัญในการกระตุ้นให้พืช แตกและพัฒนารากใหม่เร็วขึ้น โดยเฉพาะเมื่อนำมาใช้ในการปักชำ, ย้ายปลูก, หรือเร่งการแตกของรากฝอยในไม้ผล เช่น มะนาว

กลไกการทำงานของน้ำยาเร่งราก

1. เพิ่มระดับฮอร์โมนพืชในบริเวณรอยตัดหรือโคนต้น

• น้ำยาเร่งรากมักมีสารออกฤทธิ์หลักคือ ฮอร์โมนออกซิน (Auxin) เช่น:

•• IBA – Indole-3-butyric acid

•• NAA – Naphthaleneacetic acid

• สารเหล่านี้จะเลียนแบบ ฮอร์โมนธรรมชาติ ที่พืชใช้ในการสร้างราก

เมื่อเข้าสู่เนื้อเยื่อพืช → กระตุ้นเซลล์ให้เปลี่ยนหน้าที่ (cell differentiation) → กลายเป็นเซลล์รากใหม่

2. ส่งเสริมการแบ่งตัวของเซลล์ (Cell Division)

• Auxin ทำให้บริเวณโคนกิ่ง/รอยแผลเกิดการแบ่งเซลล์เร็วขึ้น

• เซลล์ใหม่เหล่านี้จะกลายเป็นเนื้อเยื่อราก (root primordia)

3. เพิ่มความไวของพืชต่อฮอร์โมนธรรมชาติ

• น้ำยาเร่งรากช่วยกระตุ้นให้เซลล์ของพืช "ตอบสนองไว" ต่อฮอร์โมนที่มีอยู่แล้วในต้น

• ทำให้แม้ในสภาวะที่ไม่เหมาะสม เช่น อากาศแห้ง ดินแน่น ก็ยังสามารถสร้างรากได้ดีขึ้น

4. บางสูตรเสริมจุลินทรีย์/อาหารเสริมราก

• น้ำยาเร่งรากชีวภาพหรือสูตรอินทรีย์ มักมี:

•• จุลินทรีย์ช่วยย่อยอินทรียวัตถุ

•• สารกระตุ้นภูมิคุ้มกันราก

•• กรดอะมิโน / ธาตุอาหารรอง เช่น ฟอสฟอรัส, สังกะสี, โบรอน

ส่งผลให้ราก แตกไว แข็งแรง ต้านโรคได้ดีขึ้น

ประเภทของน้ำยาเร่งราก (ตามกลไกการออกฤทธิ์)

ข้อควรระวัง

• หากใช้ความเข้มข้นสูงเกินไป (โดยเฉพาะ IBA, NAA) → รากไหม้ / หยุดชะงัก ได้

• ควรใช้เฉพาะในช่วง แตกยอดใหม่ หรือหลังตัดแต่งกิ่ง

• อย่าใช้ร่วมกับปุ๋ยเคมีเข้มข้นในเวลาเดียวกัน

43 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร