การขยายเชื้อชีวภัณฑ์ เป็นวิธีเพิ่มปริมาณจุลินทรีย์ให้มากขึ้นในต้นทุนต่ำ โดยใช้วัสดุง่าย ๆ ที่หาได้ในฟาร์มหรือครัวเรือน นิยมมากในเกษตรอินทรีย์ เพื่อใช้ราดดิน พ่นทางใบ หรือคลุกปุ๋ยหมัก เพิ่มประสิทธิภาพในการควบคุมโรคแมลงและบำรุงดิ

หลักการทั่วไปของการขยายเชื้อชีวภัณฑ์

1. เลือกหัวเชื้อคุณภาพดี

เช่น EM, ไตรโคเดอร์มา, บาซิลลัส, บิวเวอเรีย, เมทาไรเซียม

2. ใช้อาหารเลี้ยงเชื้อ

เช่น กากน้ำตาล, ข้าวสุก, รำละเอียด, น้ำซาวข้าว, ปลาป่น

3. มีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม

คือ มีน้ำสะอาด อุณหภูมิอุ่น ไม่โดนแสงแดดโดยตรง มีฝาปิดไม่แน่นเกินไป (เพื่อให้แก๊สออก)

สูตรขยายเชื้อชีวภัณฑ์ที่นิยม

1. ขยาย EM (จุลินทรีย์พื้นฐานเอนกประสงค์)

วิธีทำ:

• ผสมทุกอย่างลงในถังพลาสติก

• ปิดฝาหลวม ๆ หรือใช้ถุงพลาสติกรัดยาง

• หมัก 5–7 วัน (อากาศร้อน) หรือ 7–10 วัน (อากาศเย็น)

• กลิ่นจะออกเปรี้ยวหอม ใช้ได้ทันที

2. ขยายเชื้อไตรโคเดอร์มาแบบง่าย (สำหรับโรครากเน่า/โคนเน่า)

วิธีทำ:

• ผสมข้าวกับหัวเชื้อในถุงพลาสติก

• เจาะรูระบายอากาศเล็กน้อย

• เก็บในที่ร่ม 5–7 วัน เชื้อจะขึ้นเป็นสีเขียวทั่วข้าว

• นำไปผสมในน้ำหรือใช้คลุกปุ๋ยหมัก

3. ขยายบาซิลลัส (Bacillus spp.) สำหรับควบคุมโรคพืช

วิธีทำ:

• หมักรวมกันในถัง 5–7 วัน

• เขย่าทุกวันเล็กน้อย (ถ้ามีฟอง = ยังมีชีวิต)

• กลิ่นจะหอมเปรี้ยว ไม่เน่า

ข้อควรระวัง

• อย่าใช้ภาชนะที่มีคราบยาฆ่าแมลงหรือเคมี

• อย่าใช้หัวเชื้อหมดอายุ หรือกลิ่นผิดปกติ

• เก็บไว้ในที่ร่ม อุณหภูมิห้อง ไม่เกิน 30°C

• เมื่อเปิดฝาแล้วควรใช้ให้หมดภายใน 30 วัน

13 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร