การใช้ บาซิลัส (Bacillus) เพื่อควบคุมหนอนในสวนมะนาว เป็นแนวทาง “ชีวภาพ” ที่ปลอดภัยและได้ผลดีหากใช้อย่างถูกวิธี โดยเฉพาะกับหนอนชอนใบ หนอนกินใบ และหนอนกัดผล ที่มักสร้างความเสียหายช่วงแตกยอดอ่อน

บาซิลัส คืออะไร

บาซิลัส (Bacillus thuringiensis) หรือที่เรียกสั้น ๆ ว่า Bt เป็นแบคทีเรียที่มีคุณสมบัติพิเศษ เมื่อหนอนกินใบที่มีสปอร์ของ Bt เข้าไป จะทำให้เกิดสารพิษในกระเพาะหนอน จนหนอนหยุดกินและตายในที่สุด

กลไกการทำงานของบาซิลัสกับหนอน

เมื่อพ่นลงใบมะนาว สปอร์ของ Bt จะเกาะอยู่บนผิวใบ หนอนกินใบเข้าไป สารพิษ “คริสตัลโปรตีน (Cry toxin)” จะถูกปล่อยออกมาในกระเพาะอาหารของหนอน สารพิษทำลายผนังกระเพาะหนอน ทำให้หนอนหยุดกินภายใน 2-6 ชั่วโมง หนอนตายภายใน 1-3 วัน หลังจากกินใบที่มี Bt ข้อดีคือ ฆ่าเฉพาะหนอน ไม่ทำอันตรายต่อแมลงดี เช่น ผึ้ง แมงมุม หรือแตนเบียน

วิธีใช้บาซิลัสให้ได้ผลสูงสุด

1. พ่นให้ “โดนใบอ่อน” โดยเฉพาะยอดที่หนอนชอนใบชอบ หนอนจะกินเฉพาะใบอ่อน ดังนั้นควรพ่น ตั้งแต่เริ่มแตกใบอ่อน จนใบเริ่มแก่

2. พ่นในช่วงเย็นหรืออากาศร่ม แสงแดดแรงจะทำให้สปอร์ Bt เสื่อมฤทธิ์เร็ว

3. ผสมสารจับใบเล็กน้อย ช่วยให้สปอร์เกาะผิวใบได้นาน ไม่ถูกชะล้าง

4. พ่นทุก 5-7 วัน ติดต่อกัน 2-3 ครั้ง เพราะสปอร์จะคงอยู่บนใบได้เพียงไม่กี่วัน

อัตราใช้ทั่วไป

• Bt ชนิดผงหรือแขวนลอย 30-50 กรัม ต่อน้ำ 20 ลิตร

• พ่นช่วงใบอ่อนแตกใหม่ ทุก 5-7 วัน

• ใช้ได้ร่วมกับสารสกัดสมุนไพร เช่น สะเดา ตะไคร้ หรือบอระเพ็ด

ข้อควรระวัง

อย่าผสม Bt กับสารเคมีที่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อ เช่น คอปเปอร์ หรือสารกำจัดเชื้อราแรง ๆ เพราะจะฆ่าเชื้อ Bt ไปด้วย เก็บในที่ร่ม ไม่โดนแดด เพราะความร้อนจะทำลายสปอร์ ใช้ให้หมดหลังผสม ไม่ควรเก็บค้างคืน

สรุป

“บาซิลัสไม่ใช่ยาฆ่าหนอนแบบเห็นผลทันที แต่เป็นเพื่อนร่วมสวนที่ค่อย ๆ ทำให้ระบบนิเวศแข็งแรงขึ้นทุกวัน”

60 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร