คำถามนี้น่าสนใจมาก เพราะหลายคนสังเกตว่าในช่วงฤดูแล้ง โรคแคงเกอร์มักระบาดน้อยลงหรือแทบไม่เห็นอาการใหม่ บนใบมะนาว แต่จริงๆ แล้ว “เชื้อแคงเกอร์ไม่ได้หายไปไหน” มันเพียงแค่ “ซ่อนตัวรอจังหวะเหมาะ” เท่านั้น

ต้นเหตุของโรคแคงเกอร์

โรคแคงเกอร์เกิดจากแบคทีเรียชื่อ Xanthomonas axonopodis pv. citri เชื้อนี้แพร่กระจายได้ดีในสภาพอากาศ ชื้น ฝนตกบ่อย ลมแรง และมีน้ำค้างหนัก เพราะละอองน้ำจะช่วยพาเชื้อไปเกาะตามใบ ดอก และผล

แล้วใน “ฤดูแล้ง” มันไปอยู่ที่ไหน?

เมื่อเข้าสู่ฤดูแล้ง อากาศร้อนและแห้ง ความชื้นสัมพัทธ์ลดลง ทำให้เชื้อแคงเกอร์ไม่สามารถขยายพันธุ์ได้เร็วเหมือนในฤดูฝน แต่เชื้อ ไม่ได้ตายไป นะครับ มันจะไป “แฝงตัว” อยู่ตามที่ต่างๆ ดังนี้

1. รอยแผลเก่า ใบ แก่ และกิ่งที่เคยเป็นโรค

• เชื้อจะอยู่ในรูป “พักตัว” (Dormant) รอความชื้น โดยเฉพาะบริเวณขอบแผลและรอยแตกของเปลือก

2. ผลแก่ที่ยังคาต้นหรือร่วงอยู่ใต้ต้น

• เป็นแหล่งพักพิงของเชื้อระยะยาว เพราะผิวผลมีความชื้นเล็กน้อย

3. เศษใบมะนาวที่หล่นอยู่ในดิน

• หากไม่เก็บออก เชื้อสามารถอยู่ได้นานหลายเดือน โดยเฉพาะในที่ร่มและชื้น

4. ตามอุปกรณ์ทำสวนและเสื้อผ้า

• เชื้อสามารถติดมากับกรรไกรตัดแต่งกิ่ง หรือมือของคนที่ไปจับต้นที่เป็นโรค แล้วไปสัมผัสต้นอื่นต่อ

พอถึงฤดูฝน เชื้อก็ “ตื่นตัว” อีกครั้ง

เมื่อมีฝนตกหรือความชื้นสูงขึ้น เชื้อที่แฝงอยู่จะเริ่ม “ฟื้นตัว” และแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะช่วงที่มะนาวแตกใบอ่อน หรือมีฝนสาดกระเด็น

แนวทางลดการระบาดช่วงแล้ง

• ฤดูแล้งจึงถือเป็น “ช่วงพักฟื้นสวน” ที่เหมาะที่สุดในการป้องกันเชื้อก่อนจะกลับมาระบาดอีก

• ตัดแต่งกิ่ง ใบ และผลที่มีอาการโรคออกให้หมด

• เผาหรือฝังกลบให้ลึก เพื่อไม่ให้เชื้อกลับขึ้นมาได้

• พ่นคอปเปอร์ เพื่อเคลือบแผลเก่า ป้องกันเชื้อที่ยังหลงเหลือ

• รักษาความสะอาดอุปกรณ์ตัดแต่งกิ่ง ทุกครั้งที่ใช้งาน

แง่คิดดีๆ จากแคงเกอร์

“แม้เชื้อโรคจะหลบซ่อนในยามแห้งแล้ง แต่มันไม่เคยหายไป เช่นเดียวกับปัญหาที่เรามองไม่เห็น แต่ต้องเตรียมรับมือไว้ก่อนเสมอ”

314 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร