“ระบบราก” ของมะนาวแต่ละพันธุ์ โดยเฉพาะ แป้นพิจิตร กับ แป้นรำไพ มีความต่างชัดเจน และความต่างนี้เองที่เป็นเหตุให้พันธุ์หนึ่ง “ทนโรค ทนแล้ง” กว่า อีกพันธุ์ “ให้ผลดกและกลิ่นหอม” กว่า ต่อไปนี้คือรายละเอียดเปรียบเทียบอย่างเป็นระบบ

1. ภาพรวมเบื้องต้นของสองพันธุ์

2. ระบบราก: โครงสร้างและการกระจาย

มะนาวแป้นพิจิตร

• ระบบรากหลัก (Tap root) ชัดเจน รากแก้วพัฒนาได้ยาวกว่า 60–80 ซม.

• รากแขนงแผ่ลึกและกระจายกว้าง 30–50 ซม. จากโคนต้น

• รากมี เปลือกหนา + ชั้นคอร์เทกซ์แน่น ทนต่อเชื้อราในดิน (Phytophthora, Fusarium)

• มี รากฝอยจำนวนปานกลาง แต่เส้นใหญ่และเหนียว ดูดน้ำได้ดีในสภาพขาดน้ำ

• ตอบสนองต่อดินเหนียวหรือดินน้ำท่วมขังได้ดีกว่า เมื่ออากาศร้อนหรือขาดน้ำชั่วคราว ใบไม่เหี่ยวเร็ว

สรุป: รากลึก-ทนแล้ง-ทนโรค แต่แตกใหม่ช้ากว่า

มะนาวแป้นรำไพ

• รากตื้น (ส่วนใหญ่กระจายที่ 0–25 ซม. จากผิวดิน) ชอบดินร่วนโปร่ง ระบายน้ำดี

• ไม่มีรากแก้วเด่น (เน้นรากแขนงกระจายรอบโคน)

• รากฝอยเยอะและละเอียดมาก ดูดปุ๋ยเร็ว ตอบสนองต่อการให้น้ำดี

• รากอ่อนไวต่อเชื้อราและน้ำขัง เกิดรากเน่าได้ง่าย เหมาะกับระบบน้ำหยด หรือสวนที่ให้น้ำสม่ำเสมอ

• ในช่วงแล้งจัด ใบมักเหี่ยวและผลร่วงก่อนพิจิตร

สรุป: รากตื้น-ดูดอาหารเร็ว-แต่แพ้ง่ายต่อความชื้นและโรค

3. เปรียบเทียบคุณสมบัติระบบราก

5. แนวทางผสมผสาน (กิ่งพันธุ์-ตอพันธุ์)

• ปัจจุบันมีการ เสียบยอดแป้นรำไพบนตอกิ่งตอนมะนาวพิจิตร เพื่อให้ได้ “ยอดคุณภาพดี + ระบบรากทนโรค” เรียกว่าแนวคิด“รำไพบนพิจิตร” หรือ “รำไพทนโรค” ดอกติดง่าย ผลหอม และระบบรากแข็งแรงมากขึ้น

• สวนมะนาวท้ายไร่ อยู่ในช่วงทดลอง เพื่อดูผลผลิต และองค์ประกอบอื่นๆ หรือผลข้างเคียง หากเรียบร้องแล้วจะนำมาเสนอเป็นบทความต่อไป

สรุปภาพรวม

• แป้นพิจิตร รากลึก แข็งแรง ทนโรค เหมาะสวนกลางแจ้ง

• แป้นรำไพ รากตื้น ดูดอาหารไว แต่แพ้ง่าย เหมาะสวนดูแลดี

• การผสมรำไพบนตอพิจิตร ได้สมดุลที่สุดในเชิงเศรษฐกิจ

51 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร