“มะนาวแป้นรำไพ” เป็นพันธุ์มะนาวที่โด่งดังมากในไทย โดยเฉพาะแถบพิจิตร กำแพงเพชร ราชบุรี นครปฐม เพชรบุรี ถือเป็น ราชินีมะนาวแป้น ที่เกษตรกรนิยมปลูกเพราะคุณภาพผลดีและเป็นที่ต้องการของตลาดต่อเนื่อง

ประวัติและแหล่งกำเนิด

• คัดเลือกมาจากพันธุ์มะนาวแป้นพื้นบ้านใน ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมือง จังหวัดพิจิตร

• ป้ารำไพ ผู้ปลูกมะนาวในพื้นที่ เป็นผู้อนุรักษ์และเผยแพร่สายพันธุ์นี้ จึงเรียกชื่อว่า “แป้นรำไพ”

• ปัจจุบันมีการกระจายปลูกทั่วประเทศ โดยเฉพาะในพื้นที่ที่ทำสวนมะนาวเชิงการค้า

ลักษณะประจำพันธุ์ของแป้นรำไพแท้ดั้งเดิม

ลักษณะต้น

• ต้นทรงพุ่มไม่ใหญ่มาก กิ่งแตกแขนงปานกลาง

• กิ่งค่อนข้างเปราะ ต้องดูแลไม่ให้แตกหัก

• ใบกลมรี ขอบค่อนข้างใบเรียบ สีเขียวเข้ม

ลักษณะผล

• ผลทรงกลมแป้น (จุดเด่นที่สุด) เส้นผ่านศูนย์กลางเฉลี่ย 4–6 ซม.

• เปลือกบาง เนื้อในละเอียด ฉ่ำน้ำมาก

• น้ำเยอะ คั้นได้มากกว่าหลายพันธุ์ (1 กก. ได้ประมาณ 18–22 ลูก)

• รสเปรี้ยวจัด มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว

• มีเมล็ดน้อยหรือเกือบไม่มีเมล็ดในบางต้น

การออกดอก–ติดผล

• ออกดอกได้ง่ายกว่าหลายพันธุ์

• ติดผลดก แต่ต้องจัดการให้สมดุล ไม่เช่นนั้นต้นจะโทรมเร็ว

• ให้ผลผลิตตลอดปีถ้าจัดการน้ำ–ปุ๋ยอย่างเหมาะสม

จุดเด่นของมะนาวแป้นรำไพ

1. ผลแป้น–เปลือกบาง–น้ำเยอะ เป็นที่ต้องการของตลาดสูง

2. รสชาติเปรี้ยวจัด หอมมาก ใช้ทำอาหารและเครื่องดื่ม

3. เมล็ดน้อย ผู้บริโภคชอบ

4. ออกดอก–ติดผลง่าย เกษตรกรควบคุมรอบการผลิตได้

5. ราคาตลาดสูงกว่าพันธุ์ทั่วไป โดยเฉพาะช่วงนอกฤดู

ุ6. ช่วงมะนาวล้นตลาด มะนาวแป้นรำไพยังคงเป็นตัวเลือกลำดับแรก สำหรับผู้บริโภค

ข้อจำกัด–จุดอ่อน

• กิ่งเปราะ หักง่าย ต้องใช้ค้ำยัน

• ผลผลิตดกเกินไปจะทำให้ต้นโทรมเร็ว

• ไวต่อโรคแคงเกอร์และเพลี้ยไฟ

• อายุการให้ผลผลิตเชิงการค้าอาจสั้นกว่าพันธุ์อื่นถ้าไม่จัดการบำรุง

เทคนิคการปลูก–ดูแล

• ระยะปลูก 4×4 หรือ 5×5 เมตร (ถ้าปลูกลงดิน)

• ปลูกในวงบ่อซีเมนต์/กระถางใหญ่ ก็ทำได้ เพราะรากไม่ชอบน้ำท่วมขัง ใช้ระยะปลูก 3×3 เมตร

การบำรุง

• ใส่ปุ๋ยอินทรีย์รองพื้น + ปุ๋ยเคมีเสริม

• เน้นโพแทสเซียมสูงช่วงเร่งผล

การจัดการน้ำ

• ใช้เทคนิค “แกล้งมะนาว” (เปียกสลับแห้ง) กระตุ้นให้ออกดอกนอกฤดู

การตัดแต่งกิ่ง

• เลือกกิ่งกระโดง กิ่งไขว้ กิ่งแห้งทิ้ง ค้ำกิ่งที่ติดผลดกเพื่อป้องกันหัก ป้องกันโรคและแมลง แคงเกอร์: พ่นคอปเปอร์ พลี้ยไฟ/เพลี้ยไก่แจ้: ใช้สารชีวภัณฑ์หรือพ่นสารอย่างระมัดระวัง

ศักยภาพทางการตลาด

• เป็นพันธุ์ที่ตลาดค้าส่งและค้าปลีก “เรียกร้องชื่อพันธุ์” โดยเฉพาะร้านอาหารและแม่ค้า

• ราคามักสูงกว่าพันธุ์อื่น 20–40%

• หากผลิตนอกฤดู (เช่น ช่วงเมษายน–มิถุนายน) จะได้ราคาสูงสุด เคยสูงสุดลูกละ 18 บาท

สรุป: มะนาวแป้นรำไพ คือพันธุ์ที่ “ทั้งตลาดต้องการ ทั้งเกษตรกรปลูกง่าย” แต่ต้องดูแลอย่างมีระบบ โดยเฉพาะโรคแมลงและการบำรุงต้น เพื่อยืดอายุการให้ผลผลิตให้นานที่สุด

42 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร