การ ตัดแต่งกิ่ง เพื่อกระตุ้นให้มะนาวแตกยอดใหม่ เป็นเทคนิคที่ใช้กันมาก ในการจัดการสวนมะนาว เพราะมะนาวมี ตาข้าง (axillary bud) ที่อยู่ซ่อนตามข้อกิ่ง เมื่อตัดกิ่งหรือตัดยอด ฮอร์โมนควบคุมการเจริญ (Auxin) ที่ยอดปลายจะลดลง ทำให้ ไซโตไคนิน (Cytokinin) ที่ส่งมาจากรากมีอิทธิพลมากขึ้น ตาที่ซ่อนอยู่จึงถูกกระตุ้นให้แตกเป็นยอดใหม่

หลักการกระตุ้นด้วยการตัด

1. ตัดยอด (pinching / topping)

• ตัดปลายยอดออก ตาข้างบริเวณข้อด้านล่างจะตื่นตัวและแตกยอดอ่อนหลายกิ่งแทน

• ทำให้ต้นพุ่มแน่น แตกกิ่งก้านมากขึ้น

2. ตัดแต่งกิ่งแก่ (pruning)

• กิ่งที่แก่หรือไม่ให้ผลแล้ว เมื่อตัดออก กระตุ้นให้ตาที่อยู่ต่ำกว่าบริเวณแผลตัดแตกเป็นยอดใหม่

• ยังช่วยลดการแย่งอาหารและเปิดช่องให้แสงส่องถึง

3. ตัดกิ่งหลังเก็บผล

• หลังจากออกผลเสร็จแล้ว หากตัดกิ่งที่เพิ่งติดผลออก จะกระตุ้นให้แตกยอดใหม่เร็วขึ้นเพื่อเตรียมรอบดอก–ผลถัดไป

ช่วงเวลาที่เหมาะสม

• หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิต หรือหลังฝนตกที่ดินมีความชุ่มเพียงพอ

• ไม่ควรตัดในช่วงอากาศแล้งจัด ถ้าไม่มีการให้น้ำ ต้นจะอ่อนแรง ไม่แตกยอด

เทคนิคเสริมให้แตกยอดแรง

ให้น้ำหลังตัดกิ่ง ความชุ่มชื้นช่วยกระตุ้นยอดใหม่ เสริมปุ๋ยไนโตรเจนเล็กน้อย (เช่น ยูเรีย 46-0-0 หรือปุ๋ยคอก) ช่วยให้ยอดแตกอ่อนเขียวสมบูรณ์ พ่นกรดอะมิโน + ไคโตซาน ช่วยลดความเครียดและเร่งการฟื้นตัวของต้นรักษาใบที่เหลือไว้บ้าง เพื่อสังเคราะห์แสงเลี้ยงยอดใหม่

สรุปสั้น ๆ

การตัด = ลดอิทธิพล Auxin ที่ปลายยอด Cytokinin จากรากทำงานมากขึ้น ตาข้างตื่น มะนาวแตกยอดอ่อนใหม่อย่างสม่ำเสมอ

31 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร