มะนาวเสียบยอดเป็นเท้าช้าง คือ ลักษณะที่โคนต้นป่องพอง ใหญ่กว่าปกติคล้าย “เท้าช้าง” ซึ่งเป็นอาการที่พบได้ทั้งในมะนาวเสียบยอด หรือมะนาวตอนเอง แล้วปลูกมานานหลายปี โดยเฉพาะในกระถางหรือพื้นที่จำกัด

สาเหตุที่ทำให้มะนาวเสียบยอดเป็นเท้าช้าง

1. พฤติกรรมธรรมชาติของต้นตอ

• ต้นตอส้มบางชนิด เช่น “ส้มโซม” หรือ “มะนาวเทศ” เมื่ออายุมาก จะพองบริเวณโคนโดยธรรมชาติ

• เป็นการขยายเนื้อเยื่อไม้เพื่อพยุงโครงสร้างต้นและราก

2. การเจริญเติบโตไม่สมดุล

• ปลูกในกระถางนานเกินไป รากวน กดแน่น โคนต้นบวม

• รากไม่สามารถระบายอาหารได้ดี สะสมที่โคนต้น

3. สะสมธาตุอาหารหรือฮอร์โมนมากเกิน

• ใส่ปุ๋ยไนโตรเจน หรือฮอร์โมนกระตุ้นรากมากเกิน กระตุ้นการแบ่งเซลล์บริเวณโคนต้น

4. โรคปมรากจากเชื้อรา/แบคทีเรีย

• เช่น โรครากปม (root-knot nematodes) ปุ่มบวมผิดปกติ

• โดยมากในกรณี “เท้าช้าง” ลักษณะจะเรียบไม่หยาบ หรือแตกเป็นปม

วิธีตรวจสอบว่าเป็นอันตรายหรือไม่

แนวทางดูแลมะนาวที่เป็นเท้าช้าง

กรณีปลูกในกระถาง

• เปลี่ยนกระถางที่ใหญ่ขึ้น ทุก 1.5–2 ปี

• เปลี่ยนดินปลูก โดยใส่ฮิวมัสหรืออินทรีย์วัตถุให้ดีขึ้น

• เติม ฮิวมิค แอซิด หรือถ่านบดละเอียด เพื่อโครงสร้างดิน

ใส่ปุ๋ยอย่างสมดุล

• ลดไนโตรเจนเดี่ยว

• ใช้ปุ๋ยอินทรีย์สลับปุ๋ยเคมี เช่น 15-15-15 หรือ 13-13-21

• พ่นธาตุรองเสริมให้ต้นไม่เครียด

หากมีรอยแตกหรือเปียกชื้น

• ล้างแผลด้วยสารฆ่าเชื้อ (เช่น คอปเปอร์ หรือไตรโคเดอร์มา)

• ปล่อยให้แห้งสนิท อย่าให้น้ำขังที่โคน

สรุป

มะนาวเสียบยอดเป็นเท้าช้าง ส่วนมากไม่อันตราย หากต้นแข็งแรง ใบเขียว ไม่มีอาการเหี่ยวหรือยอดแห้ง ก็ยังสามารถให้ผลได้ตามปกติ เป็นเพียงลักษณะทางกายภาพที่เกิดจากการสะสมเนื้อเยื่อหรือโครงสร้างตามธรรมชาติของต้นตอ

24 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร