เชื้อ ฟิวซาเรียม (Fusarium spp.) เป็นเชื้อราในดินที่เป็นศัตรูร้ายแรงของพืชหลายชนิด รวมถึง มะนาว และพืชตระกูลส้ม โดยเฉพาะเมื่อต้นพืชอ่อนแอจากปัจจัยอื่นร่วม เช่น ดินชื้นเกิน รากเน่า หรือโครงสร้างรากไม่แข็งแรง

ลักษณะอาการของโรคที่เกิดจาก Fusarium

เชื้อฟิวซาเรียมสามารถทำให้เกิดหลายโรค ขึ้นอยู่กับชนิดของพืชและจุดที่เชื้อเข้าทำลาย

โรคเน่าคอดิน (Seedling blight / Damping-off)

• พบในระยะต้นกล้า

โคนต้นเน่า ล้มตายเป็นหย่อม ๆ

• โรครากเน่า โคนเน่า (Root and Crown Rot)

• รากเปื่อย เน่าดำ มีกลิ่นเหม็น

• โคนต้นเปลี่ยนสี เนื้อเยื่อด้านในเป็นสีน้ำตาล

• ใบเหี่ยว เหลือง ร่วง

• เมื่อตัดโคนต้นดูจะเห็นเส้นใยหรือรอยเปลี่ยนสี

ในมะนาวและไม้ผล

• ต้นโทรม ร่วงใบทั้งต้นอย่างรวดเร็ว

• รากใหญ่ฉ่ำน้ำแต่ไม่ดูดปุ๋ย

• เชื้ออาจอยู่ในดินและเข้าไปทางรากหรือรอยแผลที่โคนต้น

การระบาดของเชื้อ Fusarium

• แพร่กระจายผ่านดิน น้ำ และเศษพืชที่ติดเชื้อ

• เจริญเติบโตดีในดินที่ ชื้นแฉะ และมีอินทรียวัตถุสะสมมาก

• อยู่ในดินได้นานหลายปีในรูปของสปอร์

• การระบาดมักเพิ่มขึ้นเมื่อรากพืชอ่อนแอหรือมีการระบาดของโรคอื่นก่อนหน้า

แนวทางป้องกันและจัดการเชื้อฟิวซาเรียมในสวน

1. ป้องกันเชิงลึก (ก่อนระบาด)

• ปรับปรุงดินให้โปร่ง ระบายน้ำดี (ใช้แกลบดำ ปุ๋ยหมักสุก หรือฮิวมัส)

• ตรวจ pH ดินให้อยู่ในช่วง 5.5–6.5

• หลีกเลี่ยงการให้น้ำมากเกินไป

• ใส่ เชื้อราดี เช่น ไตรโคเดอร์มา เพื่อยับยั้งฟิวซาเรียมตั้งแต่ต้น

• เลือกใช้ต้นพันธุ์ที่แข็งแรง ไม่มีรอยแผลบริเวณโคน

2. เมื่อเริ่มพบอาการ

• ตัดแต่งรากหรือกิ่งที่เน่าออก แล้วทาปูนแดงหรือคอปเปอร์

• ย้ายปลูกใหม่ในดินที่ไม่ปนเปื้อน

• ใช้เชื้อชีวภาพ เช่น: ไตรโคเดอร์มา (Trichoderma spp.) บาซิลลัส ซับทิลิส (Bacillus subtilis) ร่วมกับ น้ำหมักชีวภาพต้านรา

• พ่นหรือราดรอบโคนด้วยสารชีวภัณฑ์หรือน้ำหมักบรเพชรบางๆ

3. กรณีรุนแรง

• ฟื้นฟูด้วยการงดน้ำ 2–3 วัน แล้วรดน้ำผสมน้ำหมักข้าวหมาก / เปลือกสับปะรด / ไตรโคเดอร์มา

• พิจารณากำจัดต้นที่ติดโรครุนแรงและเผาทำลาย

สูตรป้องกันเชื้อราฟิวซาเรียมแบบชีวภาพ

14 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร