ผักตบชวา
ผักตบชวา (ชื่อวิทยาศาสตร์: Eichhornia crassipes) เป็นวัชพืชน้ำที่ขึ้นง่าย โตเร็ว และแพร่กระจายได้รวดเร็วในแหล่งน้ำ แม้จะถูกมองว่าเป็น “วัชพืชรบกวน” แต่ถ้าใช้อย่างถูกวิธี ผักตบชวาก็มี ประโยชน์ทางเกษตรมากมาย โดยเฉพาะในงานด้าน ปุ๋ยหมัก ปรับปรุงดิน และควบคุมศัตรูพืช
ประโยชน์ของผักตบชวาในเกษตร
| ประเภทการใช้ | ประโยชน์ |
|---|---|
| ปุ๋ยหมัก–ปุ๋ยพืชสด | ผักตบมี ธาตุ N, K สูง ย่อยง่าย เหมาะทำปุ๋ยหมัก |
| บำบัดน้ำเสีย | รากยาวดูดซับโลหะหนัก–ไนเตรต ช่วยกรองน้ำก่อนรดพืช |
| ดักศัตรูพืชในแปลงน้ำ | ใบหนาใช้ล่อแมลงบางชนิด เช่น เพลี้ย, หนอน |
| คลุมดินแห้ง / ป้องกันวัชพืช | ตากแห้งบดคลุมโคนต้นมะนาวได้ดี |
| เผาทำถ่านชีวมวล / ปรับสภาพดิน | ผักตบแห้งเผาเป็นถ่าน ปรับ pH ดินได้ |
คุณค่าทางธาตุอาหารของผักตบชวา (โดยประมาณ)
| ธาตุ | ปริมาณ (ในผักตบแห้ง) |
|---|---|
| ไนโตรเจน (N) | ~2.0% |
| ฟอสฟอรัส (P) | ~0.5% |
| โพแทสเซียม (K) | ~1.5% |
| เส้นใย / อินทรียวัตถุ | สูงมาก |
| ต้อง “หมัก” หรือ “ตากให้แห้ง” ก่อนใช้ ไม่ควรใช้สดในปริมาณมาก เพราะจะดึงไนโตรเจนจากดินไปชั่วคราว | |
วิธีทำปุ๋ยหมักจากผักตบชวา
1. ผักตบชวาสับหรือทุบ (สดหรือตากแห้ง) 3 ส่วน
2. มูลสัตว์ (วัว/ไก่/หมู) 1 ส่วน
3. กากน้ำตาลหรือน้ำตาลทรายแดงเล็กน้อย
4. ราดน้ำให้ชื้น กลับกองทุก 5–7 วัน หมัก 30–40 วัน จะได้ปุ๋ยหมักกลิ่นหอม ไม่ร้อน
5. ใช้รองก้นหลุมปลูกต้นไม้ / โรยรอบโคนมะนาว / ผสมดินปลูก
ข้อควรระวัง
| จุดเสี่ยง | วิธีป้องกัน |
|---|---|
| ผักตบสดหมักแล้วกลิ่นเหม็น | ควรตากแดด–สับ หรือเติมจุลินทรีย์หมัก (EM) |
| มีไข่หอย / ศัตรูในราก | ล้างผักตบก่อนใช้งาน |
| ใช้สดในดินเยอะเกิน | ดึงไนโตรเจนจากดิน พืชชะงักโต |
สรุป:
• ผักตบชวา วัชพืชที่ "ถ้าใช้เป็น" คือ ปุ๋ยธรรมชาติคุณภาพสูง
• ใช้หมักเป็นปุ๋ย / ปรับปรุงดิน / บำบัดน้ำ / เผาเป็นถ่านชีวภาพ
• ห้ามใช้สดในปริมาณมาก ต้องหมักหรือตากแห้งก่อนใช้
11 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร