ลักษณะของ ต้นมะนาวที่สมบูรณ์ เป็นตัวชี้วัดสำคัญว่าต้นมีศักยภาพในการให้ผลผลิตสูง แข็งแรง และสามารถต้านทานโรคแมลงได้ดี เกษตรกรหรือเจ้าของสวนสามารถใช้เกณฑ์นี้ในการประเมินต้นก่อนจะเร่งดอก ขยายพันธุ์ หรือดูแลต่อเนื่อง

1. ระบบรากเดินดี

• มีรากฝอยจำนวนมาก แผ่กระจายโดยรอบ

• รากไม่มีกลิ่นเหม็น ไม่มีจุดเน่า หรือเป็นเมือก

• ขุดดินเบา ๆ บริเวณโคนจะเห็นรากขาวใหม่ ๆ

• รากสามารถดูดซึมอาหารและน้ำได้ดี → ต้นเติบโตเร็ว

ถ้ารากเดินดี ต้นจะ “แตกยอดไว ใบไม่เหลือง”

2. ลำต้นแข็งแรง ไม่ผอม ไม่เป็นโรค

• ลำต้นไม่ผอมลีบ เปลือกไม่แตกหรือถลอก

• ไม่มีแผลยางไหล หรือรอยแผลจากโรคแคงเกอร์

• ไม่คดงอหรือมีอาการใบกึ่งเหี่ยวตอนกลางวัน (ระบบน้ำดี)

• มีเนื้อเยื่อภายในสีเขียวสด ไม่มีสีน้ำตาลหรือดำ

3. แตกยอดอ่อนสม่ำเสมอ

• มีการแตกยอดใหม่ทุก ๆ 30–60 วัน

• ยอดอ่อนมีสีเขียวอ่อนหรือเขียวอมชมพู (ของบางพันธุ์)

• ยอดแตกสมบูรณ์ ไม่ชะงักกลางทาง หรือใบคดงอ

• ไม่มีอาการไหม้ปลายยอดหรือแห้งตายกลางยอด

การแตกยอดดี = ต้นกำลังสะสมอาหารพร้อมออกดอก

4. ใบหนา มัน สีเขียวเข้มเป็นธรรมชาติ

• ใบเรียงตัวเป็นระเบียบ ไม่หงิกงอหรือมีจุด

• ใบเขียวสด ไม่มีสีเหลือง ซีด หรือแต้มสีม่วงผิดปกติ

• เมื่อจับใบจะรู้สึกใบหนา แข็งแรง ไม่บางกรอบ

• ไม่มีรอยกัดแทะจากหนอน ไร หรือแมลงวันทอง

5. พุ่มโปร่ง ลมผ่านได้ แสงส่องถึง

• ทรงพุ่มสมดุล ไม่หนาทึบจนเกินไป

• กิ่งหลักไม่ไขว้กัน ร่มเงาไม่บังแสงแดด

• กิ่งแก่น้อย มีแต่กิ่งอ่อนใหม่และกิ่งที่แข็งแรง

• โครงสร้างกิ่งเหมาะสำหรับรองรับผลผลิต

6. ไม่มีแมลงสะสมหรือเชื้อราระบาด

• ไม่พบเพลี้ยไฟ หนอนชอนใบ หรือไรขาวใต้ใบ

• โคนต้นไม่มีเชื้อราเส้นใยสีขาวหรือเมือก

• ไม่มีเชื้อราแอนแทรคโนส จุดสีน้ำตาล–ดำบนใบหรือกิ่ง

• สภาพแวดล้อมรอบโคนต้นไม่อับชื้น ไม่มีวัชพืชรก

7. ออกดอก–ติดผลได้สม่ำเสมอ

• ต้นที่สมบูรณ์จะออกดอกในรอบเร่งดอกได้ผลดี

• ดอกไม่ร่วงง่าย ผลไม่ร่วงก่อนกำหนด

• ขนาดผลสม่ำเสมอ เปลือกบาง น้ำเยอะ

• มีผลผลิตมากแต่ต้นไม่โทรมเร็ว

สรุปภาพรวมต้นมะนาวสมบูรณ์:

60 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร